Büyük Veri ve Denetim: Temel Kavramlar
Büyük veri, büyük şirketlerin müşteri davranışlarını incelemelerini, buna bağlı olarak doğru kararlar almalarını ve stratejiler geliştirmelerini sağlar. Verilerin birbirleri ile olan ilişkilerini incelemek ve aralarındaki bağlantıları ortaya çıkarmak için eldeki verilerin en sade ve işlenebilir hale getirilmesi gerekir. Farklı kararlara yönelik verilmesi olası tepkileri görmek üzere verilerde bulunan çeşitli noktaların yerleri değiştirilerek simülasyon oluşturulabilir. Kurumlar, gerçek müşteri davranışlarına dayanan verileri büyük veri analizi ile doğru şekilde değerlendirerek yüksek fayda sağlayan bir araca dönüştürebilirler.
Büyük veri, bütünüyle gerçek veri analizine dayandığından dolayı doğru kanallara reklam bütçesi ayırma, iş gücünden tasarruf sağlama, beklentileri karşılayan ideal ürünü geliştirme ve maliyetleri düşürme gibi pek çok farklı alanda isabetli kararlar alınmasına imkân sunar.
Büyük veri, başta bankacılık sektörü olmak üzere perakende sektörü gibi müşteri davranışlarının önem kazandığı ve takip gerekliliği bulunan her alanda ve sektörde kullanılabilir. Büyük verinin ne kadar önemli olduğu son yıllarda devletler tarafından da anlaşılmıştır. Sağlık alanında erken teşhis ve ilaç geliştirme, eğitim alanında sistem geliştirmeleri gibi konularda büyük veri kullanılır. Ayrıca suçların önlenmesi amacıyla da büyük veri kullanılabilmektedir.
Büyük veri 5 ana bileşenden oluşur. Bunlar;
- Çeşitlilik (Variety)
- Hız (Velocity)
- Hacim (Volume)
- Doğrulama (Verification)
- Değer (Value)
Büyük veri, doğru kurgulanıp, doğru kullanıldığı zaman şirketlere rekabet üstünlüğü sağlar. Bu durumun bilincinde olan firmalar üretim, satış ve pazarlama gibi pek çok alanda büyük veriden faydalanır.
Büyük veri güvenliği, analitik süreçlerin ve verilerin hem şirket içerisinde hem de bulutta gizliliğini tehlikeye atabilecek ve risk oluşturabilecek faktörlerden korunması işlemine denir. Bu işlemler “big data” uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Büyük veriyi bu denli önemli kılan unsur, her zamankinden çok daha fazla sayıda kaynaktan veri toplamak için çok daha fazla fırsatın olmasıdır.
Büyük veri güvenliğinin sağlanamaması durumunda online olarak depolanan veriler çalınabilir, fidye yazılımı veya herhangi bir sunucuyu çökertmek için DDoS saldırıları gerçekleştirilebilir. Müşteri datası bulunduran işletmelerin bu tür saldırılara maruz kalması işletmeyi zor durumda bırakabilir. Büyük veri güvenliğini sağlamanın birçok yöntemi bulunur. En çok tercih edilen güvenlik yöntemlerinden bir tanesi şifrelemedir. Basit ancak etkili bir araç olan şifreleme verilerin korunmasında önemli bir role sahiptir. Şifreleme ve güvenlik işlemleri büyük veri mühendisliği tarafından gerçekleştirilir. Büyük veriyi korumanın bir başka güvenli yolu, güvenlik duvarı oluşturmaktır. Sunucuya yapılan girişleri ve çıkışları filtrelemek amacıyla kullanılan güvenlik duvarı, bilinmeyen kaynakların ve üçüncü kişilerin büyük veriye ulaşmasını engeller.
Denetimde Büyük Veri Kullanımının Önemi ve Avantajları
Denetim standartları, güvenilir ve kaliteli bir denetim gerçekleştirilmesini sağlar. Dijitalleşmenin hızlı bir şekilde arttığı günümüz dünyasında diğer alanlarda olduğu gibi denetim alanında da değişimler ve gelişmeler yaşanıyor. Kullanılan bilgisayarlar, makineler ve insanlar tarafından oluşturulan veriler hiç şüphesiz denetim sürecini de etkiliyor. Yaşanan son gelişmeler ışığında gelecekteki denetimin bugünkü halinden çok daha farklı olacağını söylemek mümkündür. Kilit denetim konularını belirleme, iş risklerini belirleme, işi daha iyi anlama, iş ile ilgili daha fazla değer üretme ve bu doğrultuda başarılı denetimler gerçekleştirme konusunda gelecek yıllardaki denetimlerin çok daha başarılı olacağı şimdiden söylenebilir.
Denetim, bir kurumun veya işletmenin faaliyetlerini, yürüttüğü işlerin amacına ve kurallarına uygun şekilde yapıp yapmadığını belirlemek için yapılan incelemelerdir. Denetimin 3 türü vardır. Bunlar;
- Bağımsız denetim
- İç denetim
- Tam tasdik denetimi
Veri biliminin yaygınlaşmasıyla birlikte sürekli denetim kavramı ortaya çıkmıştır. Sürekli denetim, farklı veri kaynaklarından toplanan verilerin ideal analiz metotları ile sürekli olarak denetlenmesi, risklerin belirlenmesi ve önlenmesini kapsar. Büyüme hedefi olan işletmeler, firmanın geleceğini planlamak ve riskleri başarılı şekilde yönetebilmek için profesyonel sürekli denetim hizmeti alırlar.
Büyük Veri Analitiği ile Risk Tespiti ve Riskleri Önleme
Operasyonel riskler, kredi riskleri ve dolandırıcılık risklerini yönetmek birçok işletme için zordur. Risk yönetimi söz konusu olduğunda büyük veri analitiği birçok kilit alanda kullanılabilir. Büyük veri analitiği teknikleri ve araçları ile risk modellerinin tahmin gücünü artırmak, sistem yanıt süresini iyileştirmek ve daha kapsamlı risk yönetimi sunmak mümkündür.
Özellikle bankacılık sektöründe bankaların kredi riski ve bütünlük riski alanlarındaki yasal ve düzenleyici gerekliliklere uyulması konusunda büyük veri analitiği çok yardımcı olur. Finans sektöründe özellikle de risk yönetimi bakımından büyük veri analitiği son derece önemli bir yere sahiptir.
Veri Analitiği ve Yapay Zekâ Destekli Denetim Yaklaşımları
Kurumlar ve işletmeler, teknoloji ve inovasyon odaklı yıkıcı bir değişimin yaşandığı geleceğe doğru sürükleniyor. Bu süreçte benzersiz stratejik, operasyonel, itibari, siber ve finansal riskler işletmeler için tehdit oluşturuyor. Dijitalleşmenin merkez odağında; otomasyon, yapay zekâ ve veri analitiği bulunur. Bu sistemlerin denetim alanında kullanılması farklı sistemlerde bulunan yüklü miktardaki verinin denetlenmesini, dış veri kaynaklarının kullanılmasını ve yeni öngörülerin elde edilmesini sağlar.
Dijital denetim, klasik denetim metotlarından farklı olarak değişen iş ortamlarına uyum sağlamak için gelişmiş araçları kullanarak süreçleri otomatize etmeyi, yapay zekâ kullanarak çıkarımlarda bulunmayı ve veri analizi kullanarak anlamlandırmayı kolaylaştırır.
Denetim alanında kullanılan ve teknik uzmanlık gerektiren araçlar, yaratacakları değer bakımından son derece önemlidir. Veri analitiği ve yapay zekâ destekli denetimler işletmelerin karşı karşıya kalacağı riskleri bertaraf ederek kazanç fırsatlarının değerlendirilmesine ve süreçlerin yönetilmesine olanak sağlar.
