2019 takvim yılında elde edilen kira gelirlerinin beyanı ve “Hazır Beyan Sistemi”nin kullanımı.
1. Gayrimenkul Sermaye İradının Tanımı
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirler gayrimenkul sermaye iradı sayılmaktadır.
Bu maddede sayılan mal ve haklardan bazıları şunlardır:
2. Gayrimenkul Sermaye İradının Elde Etme Zamanı
Mal ve haklarını kiraya verenler tarafından, içinde bulunulan yıla veya geçmiş yıllara ilişkin olarak tahsil edilen kira bedelleri, ilgili yıl itibariyle elde edilmiş kira geliri sayılır.
Buna göre, 2019 yılına ilişkin olarak verilecek beyannameye dahil edilecek kira gelirleri, 2019 ve önceki yıllara ilişkin olarak 2019 yılında tahsil edilen kira gelirlerinden oluşmaktadır. |
Gelecek yıllara ilişkin olarak tahsil edilen kiralar, kiranın ilgili olduğu yıllarda beyan konusu olur. Bu çerçevede 2019 yılında tahsil edilen, 2020 ve sonrası yıllara ilişkin kira bedelleri 2019 yılı beyannamesine dahil edilmeyecektir.
3. Kiranın Döviz veya Ayni Olarak Alınması Halinde Gelir Tutarının Hesaplanması
Mal ve hakların kira bedelinin yabancı bir para birimiyle belirlenmiş olması halinde kira geliri, tahsilât tarihindeki Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılarak hesaplanır.
Kira bedelinin para dışındaki bir değerle tahsili halinde, tahsil edilen kira emsal bedelle değerlenerek tutarı bulunur.
4. Kira Gelirlerini Beyan Etmek Zorunda Olanlar
2019 takvim yılında beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan gerçek kişilerden;
Beyanname verme sınırı olan 40.000 liranın aşılıp aşılmadığının tespitinde, gelir vergisi stopajına tabi kira gelirleri ile mesken kira gelirinin gelir vergisinden istisna edilen tutarı aşan kısmı birlikte dikkate alınır. |
Bir takvim yılı içinde elde ettiği, stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan gayrimenkul sermaye iratları toplamı 2.200 liralık sınırı aşanlar,
2019 yılı kira gelirleri için beyanname vereceklerdir.
Yukarıda geçen 2.200 liralık sınır beyanname verme sınırı olup, gelir tutarının bu tutarı geçmesi durumunda tamamı vergiye tabidir.
Vergi sistemimizde aile reisi beyanı bulunmamakta olup, beyana tabi kira geliri bulunan aile bireylerinin her birinin geliri için ayrı beyanname verilmesi gerekir.
5. Yurt Dışında Yaşayan T.C. Vatandaşları İle Dar Mükelleflerin Elde Ettikleri Gayrimenkul Sermaye İratlarının Beyanı
Dar mükellef gerçek kişiler ile çalışma veya oturma izni alarak altı aydan fazla bir süre yurt dışında yaşayan T.C. vatandaşları, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kirasını tutarı ne olursa olsun beyan etmeyeceklerdir.
Söz konusu şahıslardan;
2019 yılı kira gelirleri için beyanname vereceklerdir.
Yukarıda geçen 2.200 liralık sınır beyanname verme sınırı olup, gelir tutarının bu tutarı geçmesi durumunda tamamı vergiye tabidir.
6. Kira Gelirlerinde İstisna
Binaların konut olarak kiraya verilmesinden elde edilen hâsılatın 5.400 liralık kısmı gelir vergisinden müstesnadır. İstisnadan;
yararlanamazlar. |
Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, her bir ortak için istisna ayrı ayrı uygulanır. Bir kişinin birden fazla konuttan kira elde etmesi halinde istisna, her bir konut için ayrı ayrı değil, kira gelirleri toplamına bir defa uygulanır.
7. Kira Gelirinin Vergiye Tabi Safi Tutarının Hesaplanması
Gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının hesaplanmasında kira sahibinin iki farklı yöntemden birini tercih etme olanağı vardır. Bu yöntemler şunlardır:
Hakları kiraya verenler gerçek gider yöntemini, birden fazla taşınmazından kira geliri elde edenler ise bunların tamamı için aynı yöntemi seçmek zorundadırlar.
a) Gerçek Gider Yönteminin Seçilmesi Durumunda İndirilebilecek Giderler
Kira geliri sahibi, elde ettiği kira geliri için istisnadan yararlanıyorsa, yukarıda sayılan giderlerin toplam tutarının vergiden istisna edilen tutara isabet eden kısmını indirim konusu yapamaz. İndirime konu edilebilecek gider tutarının tespitinde kullanılacak formül aşağıdaki gibidir:
Vergiye Tabi Hâsılat x Toplam Gider |
Toplam Hâsılat |
b) Götürü Gider Yönteminin Seçilmesi Durumunda İndirilebilecek Giderler
Hakları kiraya verenler hariç olmak üzere götürü gider yöntemini seçenler, kira gelirlerinden istisna tutarını düştükten sonra kalan tutarın % 15’i oranındaki götürü gideri gerçek giderlere karşılık olmak üzere indirebilirler.
Bu yöntemi seçenler iki yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler.
Sahip olunan gayrimenkullerin bütünü için tek bir yöntem seçilebilir.
c) Diğer İndirimler
Beyan edilen gayrimenkul sermaye iradından indirilebilecek diğer bazı unsurlar aşağıda sayılmıştır.
ca) Şahıs Sigorta Primleri
Beyan edilen gelirin % 15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, gelir sahibinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin % 50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri beyan edilen gelirden indirilebilir.
2012 yılında yürürlüğe giren 6322 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının indirimine son verildiğinden, 2019 yılı kira gelirlerinin beyanında, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının dikkate alınması mümkün değildir.
cb) Eğitim ve Sağlık Harcamaları
Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle belgelenmesi koşuluyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirden indirilebilir.
cc) Okul, Yurt ve Sağlık Tesisleri İçin Yapılan Bağış ve Yardımlar
Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirilebilir.
cd) Diğer Bazı Bağış ve Yardımlar
8. Gelir Vergisi Tarifesi
07.12.2019 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la gelir vergisi tarifesi yeniden düzenlenmiştir.
Kanun’la yeni tarifenin ücret gelirleri hariç, 01.01.2019 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanması öngörülmüştür.
7194 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeye göre, 2019 yılında elde edilen kira gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi aşağıdaki gibidir:
18.000 TL'ye kadar |
%15 |
40.000 TL'nin 18.000 TL'si için 2.700 TL, fazlası |
%20 |
98.000 TL'nin 40.000 TL'si için 7.100 TL, (ücret gelirlerinde 148.000 TL'nin 40.000 TL'si için 7.100 TL), fazlası |
%27 |
500.000 TL'nin 98.000 TL'si için 22.760 TL, (ücret gelirlerinde 500.000 TL'nin 148.000 TL'si için 36.260 TL), fazlası |
%35 |
500.000 TL'den fazlasının 500.000 TL'si için 163.460 TL, (ücret gelirlerinde 500.000 TL'den fazlasının 500.000 TL'si için 159.460 TL), fazlası |
%40 |
9. Kira Gelirleri Üzerinden Kesilen Vergilerin Mahsubu
Gayrimenkul sermaye iratları üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısmı, beyanname üzerinden hesaplanan vergi tutarından mahsup edilir.
10. Kira Gelirlerinin Beyan Şekli
a) Kullanılacak Beyanname
Beyana tabi geliri sadece;
vereceklerdir.
Beyana tabi başka geliri de olanların kira gelirlerini yukarıda belirtilen beyannamelerle bildirmeleri mümkün olmayıp, bunlar beyana tabi gelirlerinin tamamını, bütün gelirlerin beyanı için kullanılan yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil ederek beyan edeceklerdir.
b) Beyannamenin “Hazır Beyan Sistemi” Kullanılarak Verilmesi
ba) Hazır Beyan Sistemi Nedir?
“Hazır Beyan Sistemi” özü itibariyle, Gelir İdaresi Başkanlığının mükellef hizmeti kapsamında başlattığı, başta kira gelirleri olmak üzere bazı gelirleri elde eden mükelleflere ilişkin banka, tapu, sigorta şirketleri gibi üçüncü taraflardan elde edilen bilgiler kullanılarak kira beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından otomatik olarak doldurulduğu ve mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir.
bb)Kimler Sistemi Kullanarak Beyanname Verebilir?
Sistemden gelirleri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan veya bunların bir kaçından veyahut tamamından oluşan gelir vergisi mükellefleri yararlanabilmektedir.
Sistem, hem yukarıda sayılan gelirleri nedeniyle gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlara, hem de ilk defa mükellefiyet tesis ettirerek bu gelirler için beyanname verecekleri kapsamaktadır.
bc) Uygulama Nasıl Olacaktır?
Gelir İdaresi Başkanlığınca, çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılarak oluşturulan beyanname internet ortamında gelir sahibinin onayına sunulacaktır.
Hazırlanan beyannamede bulunan tüm bilgilerin görüntülenmesi, doldurulması ve değiştirilmesi işlemleri kolay, hızlı ve kontrol edilebilir bir şekilde yapılabilecektir. Vergi hesaplama adımları ve tahakkuk bilgileri hesaplanmış bir şekilde hazırlanıp mükellefin onayına sunulacaktır.
Önceden hazırlanmış beyannamenin mükellef tarafından elektronik ortamda onaylanmasıyla beraber vergiye ilişkin tahakkuk işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilecek ve tahakkuk fişi aynı anda elektronik ortamda gelir sahibine iletilecektir.
Hazır Beyan Sistemi’ne girişler Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden yapılacaktır.
Mükellefler İnternet Vergi Dairesi şifrelerini kullanarak veya kendileri için hazırlanmış güvenlik sorularını cevaplayarak Sistem’e giriş yapabileceklerdir. İnternet Vergi Dairesi şifresi bulunmayanlar, Tebliğin ekinde yer alan Formu doldurup herhangi bir vergi dairesine bizzat başvurarak kullanıcı adı, şifre ve parola alabileceklerdir.
bd) Sistemi Kullanmak Zorunlu mudur?
Sistemi kullanma zorunluluğu yoktur. Beyannamenin vergi dairesine giderek elden veya beyanname düzenleme programı kullanılarak verilmesi de mümkündür.
be) Beyannamenin İçeriğinden Kim Sorumludur?
Gelir İdaresince hazırlanan ve İnternet Vergi Dairesi’nde onaya sunulan beyannamelerin gelir sahipleri tarafından kontrol edilmesi ve beyannamede eksiklik, hata veya yanlışlıkların bulunması halinde bunların düzeltilerek onaylanması gerekmektedir.
Onaylanan beyannamelerin içeriğinin doğruluğundan gelir sahipleri sorumludur.
11. Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri
Gerçek kişilerce 2019 yılında elde edilen beyana tabi gayrimenkul sermaye iratlarının, 2020 yılı Mart ayının sonuna kadar beyan edilmesi gerekmektedir.
Beyanname kişinin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Bağlı olunan vergi dairesi esas olarak ikametgâhın bulunduğu yer vergi dairesidir.
12. Hesaplanan Verginin Ödeme Zamanı
Tahakkuk eden gelir vergisi, 2020 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir.
Hesaplanan vergi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine ödenebileceği gibi, vergi tahsiline yetkili banka şubelerine de ödenebilecektir.
13. Kira Gelirlerinin Beyan Edilmemesinin veya Eksik Beyan Edilmesinin Sonuçları
Beyan edilmesi gerekmesine rağmen, kira gelirleri beyan edilmez veya eksik beyan edilirse aşağıdaki sonuçlarla karşılaşılır:
|
14. İlgili Genel Tebliğler ve Kılavuzlar
2019 yılı kira gelirlerinin beyanında dikkate alınacak tutarlar 305 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiştir. Hazır Beyan Sistemi ise 470 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile düzenlenmiştir.
Gelir İdaresi her yıl “Kira Geliri Elde Edenler İçin Beyanname Düzenleme Rehberi” yayınlamaktadır. 2019 gelirlerinin beyanına ilişkin Rehber, bu bültenin yayımı tarihi itibariyle henüz yayınlanmamıştır.