7417 Sayılı Kanun’un Vergi Düzenlemeleri

Kapsam

28 Haziran 2022 tarihinde TBMM gündemine giren Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 1 Temmuz 2022 tarih ve 7417 sayıyla yasalaşmıştır.

Kanun’la;

• Nakit sermaye artışında faiz indiriminde uygulama süresi sınırlandırılmış, 
• Yeni bir varlık barışı düzenlemesi yapılmış, 
• 7394 Sayılı Kanun’la yapılan kurumlar vergisi oran değişikliğinin yürürlüğü netleştirilmiş, 
• Gerçek faydalanıcı bilgisinin temin edilmesine yönelik Hazine ve Maliye Bakanlığına özel yetki verilmiş, 
• Vergi Usul Kanunu’nu kapsamındaki bazı özel usulsüzlük cezaları artırılmış, 
• Sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uygulamalarında teminat olarak kabul edilebilmesi öngörülmüş, 
• Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikle, defter ve belgelerin zayi olmasında dava açma süresi otuz güne çıkartılmıştır, 

Düzenlemeler aşağıda özetlenmiştir. 

1. Nakit Sermaye Artırımında Faiz İndirimine Sınırlama

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yapılan değişiklikle, nakit sermaye artırımında faiz indiriminden süresiz yararlanma hakkı, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemiyle sınırlandırılmıştır.

Düzenlemeye göre, indirimden yararlanma hakkının olduğu süre içinde kazanılan indirim tutarlarından, kazancın yetersizliği nedeniyle ilgili dönemlerde indirim konusu yapılamayan tutarlar, beş yıllık süre dolduktan sonra da indirime konu edilebilecektir. Bu konuda bir süre sınırlaması öngörülmemiştir.

Öte yandan, Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 15. maddenin onüçüncü fıkrasıyla, daha önce sermaye artırımı yapmış ve indirimden yararlanmaya başlamış olan mükelleflerin, geçmiş dönemlerde indirimden faydalandıkları dönem sayısına bakılmaksızın, 2022 dönemi dahil beş hesap dönemi daha indirimden faydalanmaya devam etmeleri hükme bağlanmıştır. 

2. 7394 Sayılı Kanun’la Yapılan Kurumlar Vergisi Oran Değişikliğinin Yürürlüğü

7394 sayılı Kanun’la Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan istisna düzenlemesi ile 32. maddesinde yer alan kurumlar vergisi oranına ilişkin düzenlemede yapılan değişiklikler, “2023 yılı vergilendirme dönemi kurum kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde” yürürlüğe girmiştir.

7394 sayılı Kanun’la yapılan bu değişikliklerin 2023 sonrası dönemlere etkili olup olmadığı tartışması yeni Kanun’la giderilmiştir. Yeni düzenlemeyle, özetlenen değişikliklerin yürürlük tarihi, “2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerine ait kurum kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihi” şeklinde değiştirilerek, 7394 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemelerin 2023 yılıyla sınırlı olmadığı netleştirilmiştir.

3. Vergi Usul Kanunu’nda Yapılması Önerilen Düzenlemeler

7417 sayılı Kanun’la; 

• Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinde yapılan düzenlemeyle, tüzel kişiler ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcı bilgisinin temin edilmesine yönelik Hazine ve Maliye Bakanlığına özel bir yetki verilerek getirilen yükümlülüklere uymayanlara mevcut cezalardan farklı ceza uygulanabilmesine olanak sağlanmış, 
• Özel usulsüzlük cezalarının düzenlendiği 353. maddesinde yer alan fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmamasına ilişkin cezalar iki katına çıkartılmış (Fatura ve benzeri evrakların düzenlenmemesi, kullanılmaması veya bulundurulmamasıyla ilgili ceza 500 liradan 1.000 liraya, her bir belge nev’ine ilişkin olarak her bir tespit için kesilecek ceza 25.000 liradan 50.000 liraya, her bir belge nev’ine ilişkin bir takvim yılında kesilecek azami toplam ceza tutarı 250.000 liradan 500.000 liraya.) 
• Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesinin birinci fıkrasının (7) ve (9) numaralı bentlerinde yer alan zorunluluklara uymayanlar hakkında uygulanan özel usulsüzlük cezaları artırılmıştır. 

4. 6183 Sayılı Kanun’da Yapılan Değişiklikler

6183 sayılı Kanun’un 10. maddesinde yapılan değişiklikle, sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uygulamalarında teminat olarak kabul edilebilmesi hükme bağlanmıştır.

Bu değişikliğe paralel olarak, menkul mal satışlarına iştirak edeceklerin vermeleri gereken teminatın türüne yönelik hükümlerin düzenlendiği 85. maddede de değişiklik yapılmış ve para yerine teminat mektubu alınabilmesi hükmü revize edilerek, Türkiye'de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin de teminat olarak alınabilmesine imkân sağlanmıştır.

5. Varlık Barışı

Yaygın ifadesiyle varlık barışı, diğer adıyla kayıt dışı varlıkların ekonomiye kazandırılmasıyla ilgili son düzenleme 17.11.2020 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7256 sayılı Kanun’la yapılmıştı. 7256 sayılı Kanun’la yapılan geçici düzenleme kapsamında yapılacak beyan ve bildirimler için süre 30.06.2022 tarihinde sona erdi.

Bu defa 7417 sayılı Kanun’la Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 15. maddeyle yeni bir varlık barışı düzenlemesi yapılmıştır.

a) Düzenlemenin Genel Çerçevesi

Yeni varlık barışı, daha önce uygulanan 5811, 6486, 6736, 7143, 7186 ve 7256 sayılı Kanunlarla yapılan düzenlemelere bazı yönleriyle benzemekte, bazı yönleriyle de farklılaşmaktadır.

Düzenlemeyle, gerçek ve tüzel kişilere, yurt dışında ve yurt içinde bulunan varlıklarını kayda alma ve bazı avantajlardan ve ayrıcalıklardan yararlanma olanağı verilmiştir. 

b) Kapsama Giren Varlıklar

Varlık barışı kapsamında yurda getirilecek veya kayda alınacak varlıklar şunlardır:

• Yurt dışında bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları. 
• Yurt içinde bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar.

c) Varlığın Yurt Dışında veya Yurt İçinde Bulunma Tarihi

Varlığın geçmişte belli bir tarih itibariyle var olduğunu ispat etme zorunluluğu yoktur. Verilen süre içinde varlığın yurda getirilmesi veya kayda alınması koşulunun sağlanması esas olarak yeterlidir.

d)Beyan veya Bildirim Zamanı

Getirilen avantajlardan yararlanabilmek için;

• Yurt dışında bulunan kapsamdaki varlıkların; 31.03.2023 tarihine kadar Türkiye’deki banka veya aracı kuruma bildirilmesi 
• Yurt içindeki kapsamdaki varlıkların, 31.03.2022 tarihine kadar vergi dairelerine beyan edilmesi

gerekmektedir.

e) Yurt Dışındaki Varlıkları Yurda Getirilme Süresi

Yurt dışında bulunan ve düzenleme kapsamında olan varlıkların, bildirim yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekmektedir. 

f) Varlıkları Yurda Getirilmesi Zorunlu Olmayan Durumlar

Kapsama giren yurt dışındaki varlıklar, yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve düzenlemenin yürürlük tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31.03.2022 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilir. Bu takdirde, defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye'ye getirilme şartı aranmayacaktır.

g) Yürürlük Öncesi Sermaye Avansı Olarak Türkiye’ye Getirilen Varlıklar

Düzenlemenin yürürlük tarihi itibarıyla yasal defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan kapsamdaki varlıkların düzenlemenin yürürlük tarihinden önce Türkiye'ye getirilmek suretiyle karşılanmış olması hâlinde, söz konusu avansların defter kayıtlarından düşülmesi şartıyla, düzenlemenin avantajlarından yararlanılması mümkündür.

h) Ödenecek Vergi 

Yapılan düzenlemede yurt dışı varlıklar ve yurt içi varlıklar için farklı oranda vergi hesaplanması ve ödenmesi öngörülmüştür. 

Düzenlemeye göre, yurt dışı varlıkların banka ve aracı kurumlara bildiriminde kademeli bir vergi öngörülmüştür. Düzenlemeye göre, banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ilişkin olarak bildirim sahibinden bildirilen varlıkların değeri üzerinden;

• 30.09.2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için %1, 
• 01.10.2022 tarihi ila 31.12.2022 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılan bildirimler için %2, 
• 31.03.2023 tarihine kadar yapılan bildirimler için %3 

oranında peşin olarak tahsil ettikleri vergiyi, bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar vergi sorumlusu sıfatıyla bir beyanname ile bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan edecek ve aynı sürede ödeyeceklerdir.

Düzenlemeyle ayrıca;

• Bildirilen varlıkların, Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılan hesaplara transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle tutulması halinde vergi oranının %0 olarak uygulanması, 
• Bu takdirde, banka ve aracı kurumlar tarafından bildirim esnasında tahsil edilerek vergi dairesine ödenen verginin, bildirim sahibinin ilgili vergi dairesine başvurusu üzerine iade edilmesi.

öngörülmüştür.

Yurt içindeki varlıkların beyanında farklı bir düzenleme yapılmış olup, düzenlemeye göre vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden %3 oranında vergi ödenecektir.

i) Varlıkların Kayda Alınması

Bildirilen veya beyan edilen varlıkların Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler tarafından bildirim veya beyan tarihi itibarıyla kanuni defterlere kaydedilmesi gerekmektedir.

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler;

• Kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte özel fon hesabı açacaklar, 
• Açılan fon hesabı bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilemeyecek, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacak, 
• İşletmenin tasfiye edilmesi halinde ise vergilendirilmeyecektir.

Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca göstermeleri gerekmektedir. Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak ve bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmesi koşuluyla vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecektir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar, beyan dışındaki diğer şartlar aranmaksızın, varlık barışı düzenlemesinin avantajlarından yararlanabilir. Bu mükellefler tarafından taşınmaz dışındaki varlıkların en geç beyan tarihi itibarıyla banka veya aracı kurumlara yatırılmak suretiyle tevsik edilmesi zorunludur. 

j) Kayda Alınacak Varlıkların Tapuda Devrinde Harç Ödenmemesi

Varlık barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden, Harçlar Kanunu kapsamında harç ödenmeyecektir

k) Kayda Alınacak Varlıkların Elden Çıkartılması

Düzenleme kapsamında kayda alınan varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararların, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak dikkate alınması mümkün değildir.

l) Düzenlemeden Yararlanmanın Sağladığı Avantajlar

Daha önce yapılan varlık barışı düzenlemelerinden farklı olarak, yeni düzenlemede, bildirim veya beyanın sonuçlarına ilişkin daha ayrıntılı düzenleme yapılmıştır.

Düzenlemeye göre, bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak, diğer nedenlerle başlayan vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararları sonucu bulunan matrah farkının;

• Madde kapsamında bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti ve bildirilen veya beyan edilen varlık tutarının, bulunan matrah farkına eşit ya da fazla olması durumunda matrah farkına ilişkin tarhiyat yapılmayacak, 
• Bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespitine rağmen söz konusu varlık tutarlarından büyük olması durumunda sadece aradaki fark tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılacaktır.

Vergi incelemesi veya takdir komisyonu kararları sonucunda bildirim veya beyana konu edilen varlıklar dışındaki nedenlerle matrah farkı tespit edilmesi durumunda, bildirilen veya beyan edilen tutarlar, bulunan matrah farkından mahsup edilmeksizin tarhiyat yapılacaktır.

m) Avantajlardan Yararlanma Koşulları

Yeni varlık barışı düzenlemesinin sağladığı avantajlardan yararlanabilmek için, diğer koşullar yanında; 

• Bildirilen yurt dışı varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi, 
• Bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen vergilerin süresinde ödenmesi

gerekmektedir.

6. Elektrik Motorlu Otomobillerin ÖTV Oranında Değişiklik

7417 sayılı Kanun’la Özel Tüketim Vergisi Kanunu eki (II) sayılı listedeki 87.03 tarife pozisyonundaki binek otomobillerden sadece elektrik motorlu olanların vergi oranları, motor gücünün yanı sıra özel tüketim vergisi matrahlarına göre farklılaştırılmıştır.

7. Defter ve Belgelerin Zayi Olmasında Dava Açma Süresi

Türk Ticaret Kanunu’nun 82. maddesine göre tacirler, saklamakla yükümlü olduğu defter ve belgelerin yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle zayii olması durumunda, zıyaı öğrenme anından itibaren on beş gün içinde dava açabilmektedirler.

Bu hüküm değiştirilerek, söz konusu süre otuz güne çıkartılmıştır.

İlgili Kanun metnine aşağıdaki bağlantı yardımıyla ulaşabilirsiniz.

Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (01.07.2022 tarih ve 7417 sayılı)