Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ilişkin Kanun

Kapsam

27.01.2023 tarihinde TBMM gündemine giren Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM Genel Kurulunda görüşülerek 09.03.2022 tarihinde kanunlaşmıştır.

Kanun’la;

• Kesinleşmiş alacakların yeniden yapılandırılmasına,
• İhtilaflı alacakların tasfiyesine,
• Matrah artırımına,
• Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine,
• Devir yoluyla birleşmelerde, devrolan kurumun devir öncesinde iştirak alımına ilişkin finansman giderlerinin, devralan şirkette gider olarak dikkate alınabilmesine,
• Genç girişimcilere sağlanan kazanç istisnası tutarının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutar olarak değiştirilmesine,
• Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknoloji Geliştirme Bölgesi dışında teşvik kapsamında çalışılabilecek süreye ilişkin Cumhurbaşkanının sahip olduğu %75’e kadar artırma yetkisinin %100’e çıkartılmasına,
• Depremler nedeniyle mücbir sebep ilan edilen yerlerdeki mükellefler için yapılan diğer düzenlemelere,
• Deprem nedeniyle getirilen yeni ek vergiye,

ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Kanun Teklifinin TBMM gündemine giren hali itibariyle özeti 30.01.2023 tarih ve 2023/17 sayılı Vergi Bülteninde yapılmıştır.

Kanun Teklifinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda ve Genel Kurulunda yapılan değişiklikler aşağıda özetlenmiştir. Kanun’un tamamına ilişkin yeni bir Bülten önümüzdeki günlerde ayrıca yayınlanacaktır. Kanun’la ihdas edilen ek vergiye ilişkin düzenleme de ayrı bir Bültende ayrıca açıklanacaktır.

1. Yapılandırma başvuru ve ilk taksit ödeme süresi yeniden belirlenmiştir

TBMM Genel Kurulunda, Teklifin 9. maddesinde yapılan değişiklikle, yapılandırma başvuru süresi bitimi 31 Mayıs 2023, ilk taksit ödeme süresi ise 30 Haziran 2023 olarak değiştirilmiştir. Böylece her iki süre de bir ay ötelenmiş olup, bu değişiklik başvuru ve ödeme süresi özel olarak belirlenen uygulamaları etkilememektedir.

2. Yapılandırılan borçların ikinci taksit ödeme süresinde tamamen ödenmemesi

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Teklifin 9. maddesinde yapılan değişiklikle, yapılandırılan alacakların, ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi gereken tutarların süresinde ödenmesi ve kalan taksitlerin tamamının ilk taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi halinde katsayı uygulanmaması hükme bağlanmıştır. 3. 2022 yılı için matrah ve vergi artırımı kapsama alınmıştır

3. 2022 yılı için matrah ve vergi artırımı kapsama alınmıştır

Gelir ve kurumlar vergisi matrah artırımı

Kanun Teklifine TBMM Genel Kurulunda eklenen geçici 1. maddeyle 2022 yılı matrah ve vergi artırımı kapsamına alınmıştır.

2022 için yıllık gelir ve kurumlar vergisi matrah artırımı aşağıdaki koşullarla uygulanacaktır:

a) 2022 takvim yılı gelir ve kurumlar vergisi matrahları %25 oranından az olmamak üzere artırılacaktır.

b) 2022 beyannamesinde matrah bulunmaması veya beyanname verilmemiş olması durumunda, artırılacak matrah tutarı; bilanço esasına göre defter tutan tacirler ile serbest meslek erbabı için 200.000 Türk lirasından, kurumlar vergisi mükellefleri için 500.000 bin Türk lirasından az olamayacaktır.

c) 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunulabilmesi için bu yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması ve bu beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahların, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olamayacaktır.

d) 2022 takvim yılına ilişkin olarak; üçüncü geçici vergilendirme dönemi gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilen matrahın %100 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar, sadece birinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinin verilmiş olması halinde bu beyannamede beyan edilen matrahın %300 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar yapılacak kıyaslamada dikkate alınacaktır. 2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş olması durumunda, 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için bu şart aranmayacak, 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi matrah artırımına esas tutarların belirlenmesinde, (b) bendinde belirlenen asgari tutarlardan az olmamak üzere bu bent hükmüne göre belirlenen tutarların %25'i dikkate alınacaktır.

Düzenlemeye göre, 2022 yılı için matrah artırımında bulunulması durumunda;

• Bu yıla ilişkin zararlarının tamamı 2023 ve sonraki yıllarda mahsuba konu olmayacak,
• Bu yıla ilişkin yıllık beyannamelerde hesaplanan vergilerinden mahsup edilemeyen geçici vergiler iade edilemeyecektir.

Gelir/kurumlar vergisi stopajında artırım

Kanun Teklifinde TBMM Genel Kurulunda yapılan değişiklikle, 2018-2021 yılları için matrah/vergi artırımı kapsamında olan ödemeler için 2022 yılı için de matrah/vergi artırımı öngörülmüştür.

Yapılan değişiklik sonrasında, kapsamda olan ödemeler için artırım oranları, 2018-2022 dönemleri için aşağıdaki tabloda yer aldığı şekilde olmuştur.

Düzenlemeye göre, yıllar itibariyle verilen muhtasar beyannamede yer alan yukarıda belirtilen ödemelere ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden, yukarıda yer alan tablodaki oranların uygulanması suretiyle hesaplanan vergi ödenecektir. Bu şekilde artırımda bulunanlar nezdinde, yararlanılan dönemlerle ilgili olarak söz konusu ödemeler yönünden stopaj gelir veya kurumlar vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılamayacaktır.

Katma değer vergisi stopajında artırım

Kanun’la, matrah artırımına ilişkin 5. maddede belirtilen şartlar çerçevesinde 2022 yılı her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verilen katma değer vergisi beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden 2022 yılı için %2 oranından az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisinin, vergi artırımı olarak artırılması halinde madde madde hükümlerinden yararlanılması öngörülmüştür.

2022 düzenlemesi sonrasında 2018-2022 yılları için artırım oranları aşağıdaki gibi olmuştur.

Ek vergi için inceleme ve tarhiyat yapılabilmesi

TBMM Genel Kurulunda yapılan Kanun Teklifine eklenen bir hükümle, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle, kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin %10 oranında, aynı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenen istisna ile yurt dışından elde edilen ve en az % 15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden % 5 oranında ek vergi hesaplanması ve bu verginin ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenmesi öngörülmüştür.

Yapılan düzenlemeye göre, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması, ödenecek ek vergi için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.

4. Matrah ve vergi artırımına ilişkin beyannameler için 1.000 TL damga vergisi getirilmiştir

Kanun teklifinin matrah ve vergi artırımını düzenleyen 5. maddesinde TBMM Genel Kurulunda yapılan değişikliklerle;

• Matrah ve vergi artırımı dolayısıyla verilen yıllık, muhtasar ve katma değer vergisi beyannameleri ile diğer beyannameler için 1.000 lira damga vergisi alınması,
• Damga vergisinin matrah artırımından doğan verginin ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi,
• Matrah ve vergi artırımı sonucunda tahakkuk eden vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde peşin ödenmesi halinde öngörülen %10 indirimin damga vergisi için uygulanmaması,

öngörülmüştür.

5. Bazı finansman giderlerinin kurum kazancından indiriminde geriye dönük af düzenlemesi Tekliften çıkmış ve yasalaşmamıştır

Kanun Teklifinin;

• 19. maddesiyle, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin üçüncü fıkrasında yapılacak değişiklikle, Kanun’un 19. maddesi kapsamında yapılan devirde, iştirak hissesi veya pay alımı dolayısıyla yapılan devir sonrasına ait finansman giderlerinin, devralan şirkette gider olarak dikkate alınabilmesi,
• Geçici 1. maddesiyle ayrıca, özetlenen değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerde söz konusu finansman giderlerinin indirimiyle ilgili inceleme ve tarhiyat yapılmaması ve vergi cezası kesilmemesi, daha önce yapılan tarhiyatlardan ve kesilen cezalardan varsa açılmış davalardan feragat edilmesi şartıyla vazgeçilmesi, tahakkuk eden vergilerin terkini,

önerilmişti.

Teklifin yukarıda özetlenen geçici 1. maddesindeki öneri Plan ve Bütçe Komisyonunda Tekliften çıkartılmıştır. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin üçüncü fıkrasında yapılan değişiklik ise yasalaşmıştır.

6. Depremler nedeniyle mücbir sebep ilan edilen yerlerdeki mükellefler için yapılan diğer düzenlemeler

Kanun Teklifinin 10. maddesine TBMM Genel Kurulunda eklenen hükümlerle;

• Mücbir sebep ilan edilen yerlerde, depremden kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babası etkilenen hizmet erbabına, işverenler tarafından 06.02.2023-31.07.2023 tarihleri arasında mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ek olarak yapılan ayni yardımlar ile toplam tutarı 50.000 lirayı geçmeyen nakdi yardımlar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi alınmaması,
• Mücbir sebep ilan edilen yerlerde yerleşim yeri bulunan gerçek kişilerin bedelsiz kullanımına bırakılan konutlarla ilgili olarak, 2023 yılı gelirlerine uygulanmak üzere emsal kira bedeli esasının uygulanmaması,
• Depremlerde veya depreme bağlı olarak sonradan vefat eden mirasçılarına, hayat sigortaları ve bireysel emeklilik sisteminden yapılan ödemelerden gelir vergisi stopajı yapılmaması,
• Depremlerde ölenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar ile bunların eşine, çocuklarına, anne ve babasına işverenler tarafından yapılan yardımların veraset ve intikal vergisinden müstesna tutulması,
• Defter ve belgeleri depremde zayi olan mükelleflerin zayi belgesi için yetkili mahkemeye başvuru süresinin 31.07.2023 tarihine kadar uzatılması, ayrıca söz konusu belgenin il veya ilçe idare kurullarından alınabilmesinin sağlanması,
• Mücbir sebep ilan edilen yerlerde faaliyet gösteren kişilerden olan alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılmasına ilişkin şartların hafifleştirilmesi, bu kapsamda bölgede gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerden veya gelir vergisi mükellefiyet kaydı bulunmayan ancak yerleşim yeri bu yerlerden olan gerçek kişilerden ya da kuruluş ve faaliyet yeri bu yerlerde bulunan kurumlar vergisi mükellefiyeti olmayan teşekküllerden alacağı bulunan mükelleflerin, açılan tespit davası üzerine Mahkeme tarafından borçlunun mal varlığının en az üçte birini kaybettiğine yönelik verilmiş bir karar bulunması şartıyla, deprem tarihinden önce doğmuş olan ve varlığı Vergi Usul Kanunu’nda sayılan belgeler ile tevsik edilen alacaklarının, dava veya icra safhasında bulunan alacak olarak kabul edilerek, bu alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılabilmesi,
• Depremde yıkılan veya ağır hasar gören binalar ile kullanılamaz duruma gelen taşıtlara ilişkin vergi ve katkı payları ile varsa bu alacaklara ilişkin feri alacakların terkini,

öngörülmüştür.