İstanbul Finans Merkezinde Yer Alacak Katılımcıların Defter Kayıtları Hakkında Genel Tebliğ

Kapsam

İstanbul Finans Merkezi Kanunu’nun 7. maddesinin birinci fıkrasında, katılımcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelerin yabancı para birimiyle tutulabilmesi ve düzenlenebilmesine ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir.

Bakanlık bu yetkisini 26.09.2024 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 569 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle kullanmış, İstanbul Finans Merkezinde (İFM) yer alacak katılımcıların defter kayıtlarını Türk lirası dışında yabancı para biriminde tutabilmelerine ilişkin usul ve esasları belirlemiştir.

Tebliğde yer alan düzenleme ve açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

1. Defter kayıtlarını yabancı para biriminde tutabilecek olanlar 

a) Faaliyetleri sadece İFM’de bulunan katılımcılar

Tebliğde yer alan düzenlemeye göre, İFM’de faaliyet gösteren ve faaliyetleri münhasıran İstanbul Finans Merkezi Kanunu’nun 6. maddesinin birinci fıkrasında sayılan indirim ve istisnalara esas teşkil eden faaliyetler veya  Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi kapsamındaki kazanç indirimine esas teşkil eden faaliyetlerden oluşan katılımcılardan dileyenlerin, 2025 hesap döneminden (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2025 yılında başlayan hesap döneminden) itibaren defter kayıtlarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca (TCMB) günlük olarak kuru belirlenen herhangi bir yabancı para birimi ile yapabilmeleri mümkündür.

Tebliğin yayımı tarihi itibarıyla katılımcı belgesini henüz almayan ancak, 31.12.2024 tarihine kadar katılımcı belgesi almak suretiyle bölgede ilk defa işe başlayan katılımcılardan isteyenler, işe başladıkları tarihten itibaren defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutabileceklerdir.

a) Bölge dışında da faaliyeti olan katılımcılar

Bölgede veya bölge dışında başka faaliyetleri de bulunan katılımcılardan, bölge içerisindeki şubelerine münhasır olmak üzere defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutmak isteyenlerin, bağlı bulundukları vergi daireleri aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.

Bölge dışında da faaliyeti olup, bölgedeki faaliyetlerine ilişkin defter kayıtlarını yabancı para birimiyle tutmak isteyen katılımcıların başvuruda bulunabilmesi için, aşağıdaki koşulları sağlaması gerekmektedir:

• Başvuru tarihi itibarıyla sermayesinin en az % 30'unun ikametgâhı, kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kişilere ait olan işletmelere ait olması.
• Başvurunun yapıldığı tarihten önceki en yakın hesap dönemi sonunda, bölgedeki faaliyetlerden elde edilen gelirlerinin en az %30’unun ikinci fıkrada belirtilen faaliyetlerden elde edilen gelirlerden olması.

Tebliğde, bu kapsamdaki yabancı para birimi ile defter tutma talebinin, defterlerin kullanılacağı hesap döneminin en geç iki ay öncesinden yapılması gerektiği belirtilmiş, yapılan başvuru dilekçesinin ekinde yer alacak bilgiler de Tebliğde belirlenmiştir.

2. Yabancı para birimiyle defter tutma usul ve esasları

Tebliğde yapılan düzenlemeye göre;

• Defterlerin bilanço esasına göre tutulması gerekmektedir.
• Türk lirasıyla yapılan işlemler, işlemin gerçekleştiği gündeki TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kurları kullanılmak suretiyle, defterlerin tutulduğu yabancı para birimine çevrilecektir. 
• İşletmeye dâhil kıymetlerin değerleri ve dönem sonu vergi matrahları (geçici vergi dönemleri dâhil) kayıt yapılan para birimine göre tespit edilecektir.
• Malın teslim edildiği veya hizmetin ifa edildiği tarih esas itibarıyla işlemin gerçekleştiği gün olarak dikkate alınacaktır. Mal teslimi veya hizmet ifasından önce faturanın düzenlenmesi durumunda, faturanın düzenlendiği tarih işlemin gerçekleştiği gün olarak kabul edilecektir.

3. Yabancı para birimi değişikliği veya Türk lirasıyla kayıt tutmaya geçiş

Yabancı para birimi cinsinden, ilk kayıt yapılan hesap dönemi dahil, üçüncü hesap döneminin sonuna kadar defter kayıtlarına esas alınan yabancı para biriminden başka bir yabancı para birimine dönülmesi mümkün değildir.

Defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutanların, takip eden hesap döneminin başından itibaren defter kayıtlarını Türk lirası ile tutmaları mümkündür. Ancak, bu mükelleflerin üç hesap dönemi boyunca defter kayıtlarını Türk lirası ile tutmaları şarttır.

4. Katılımcı belgesi iptal edilenlerin kayıt düzeni

İFM’de faaliyette bulunup, defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutan mükelleflerden katılımcı belgeleri dönem içerisinde iptal edilenlerin, takip eden hesap döneminin başından itibaren defter kayıtlarını Türk lirası ile tutmaları gerekmektedir.

5. Mali tablolar ve beyannameler

Tebliğde bildirim ve beyanların Türk lirası üzerinden yapılması öngörülmüş olup;

• Beyannamelerin ve beyanname eki bilanço ve gelir tablolarının, beyannamelerin verilmesi gereken ayın ilk gününün TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kuru dikkate alınmak suretiyle Türk lirasına çevrilmesi, 
• Geçici vergi dönemleri itibarıyla verilecek beyannamelerde, geçici vergi beyannamesinin verilmesi gereken ayın birinci gününde ilan edilen kurların dikkate alınması,
• Beyannameye konu verginin ödeme, mahsup ve iade işlemlerinde de Türk lirasının esas alınması,

gerekmektedir.

Beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk gününde TCMB tarafından döviz kurunun belirlenmediği durumlarda, söz konusu günden önceki ilk iş gününde ilan edilen döviz alış kurları dikkate alınacaktır.

6. Bildirim yükümlülüğü

Tebliğde yapılan düzenlemeye göre;

• Tebliğin 3. maddenin ikinci fıkrasında yer alan şartları sağlayan katılımcılar, defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutmaya başlayacakları hesap döneminin ilk ayının sonuna kadar; söz konusu fıkrada belirlenen koşulları sağlayan ilk defa işe başlayan katılımcılar ise defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutmaya başlayacakları tarihi izleyen ayın sonuna kadar, hangi yabancı para birimi ile kayıt yapacaklarını gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı bulunduğu vergi dairesine bildireceklerdir.
• Yaptıkları başvuru sonucu defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutmalarına izin verilen katılımcıların, bildirimde bulunmalarına gerek bulunmamaktadır.

7. Yürürlük

Tebliğ 26.09.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

İlgili Tebliğ metinlerine aşağıdaki bağlantıların yardımıyla ulaşabilirsiniz.

Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 569)