Vergiye uyumlu mükellef indiriminde son durum

2017 yılı Mart ayında Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesinde yapılan düzenlemeyle,  vergiye uyumlu olarak tanımlanan bazı mükelleflere, beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin  %5’i kadar bir tutarın ödenecek vergiden indirimi olanağı sağlandı.  

1 Ocak 2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde  uygulanmak üzere yürürlüğe giren düzenleme beş yıldır uygulanıyor. Bu süre içinde maddede  önemli değişiklikler yapıldı. Başlangıçta çok az mükellefin yararlanabildiği indirim olanağından,  yapılan daha esnek düzenlemelerle daha fazla mükellefin yararlanması amaçlandı.  

Kurumlar vergisi beyan döneminin başı itibariyle, değişiklikler sonrasında durum nedir, bir özetini  yapmak isterim. 

1. Vergi indiriminden yararlanabilenler 

Vergi indiriminden; ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile finans ve sigortacılık gibi bazı sektörlerde faaliyet gösterenler hariç kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabiliyor. Kapsam, ilk günden beri aynı, bir değişiklik olmadı. 

2. İndirim koşulları 

Vergi indiriminden yararlanabilmek için aşağıda özetlenecek dört koşulun gerçekleşmiş olması  gerekiyor.  

a) Beyannamelerin zamanında verilmesi 

Vergi indiriminden yararlanabilmek için, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile  bu beyannamenin ait olduğu yıldan önceki son iki yıla ilişkin olarak verilmesi gereken; yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet  beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma  değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş olması  gerekiyor. 

Düzenlemeye göre, kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden  sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler indirimden yararlanmaya engel  değil. 

Düzenlemenin ilk halinde vergi beyannameleri itibariyle bir sınırlama bulunmazken, 2019 yılında  yapılan değişiklikle, vergi beyannameleri yukarıdaki şekilde sayılarak sınırlandırıldı. 

b) İkmalen, re’sen veya idarece yapılmış ve kesinleşmiş bir tarhiyat bulunmaması 

Düzenlemenin ilk halinde, vergi indiriminden yararlanabilmek için, indirimin hesaplanacağı  beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi  türleri itibariyle ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyordu. 

26 Ekim 2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7338 sayılı Kanun’la bu koşulda üç değişiklik  yapıldı. Tarhiyat yapılmamış olması koşulu, kesinleşmiş tarhiyat olmaması şeklinde değişti. İlgili  maddede geçen vergi beyannameleri ibaresi, yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri,  geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye  Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi  beyannameleri olarak değişti. Ayrıca kesinleşen tarhiyatın indirim sınırının %1’inden az olması  durumunda indirim koşullarının ihlal edilmemiş sayılması öngörüldü. Bu değişiklikler 1 Ocak 2022  tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere  yürürlüğe girdi.

Değişiklik sonrası düzenlemeye göre, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu  yıldan önceki son iki yıl içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi  türleri itibariyle ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyor.  Düzenlemeye göre, kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl  için geçerli olan, indirim tutarının üst sınırının %1'ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş  sayılmıyor. İndirim sınırı, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken kurumlar vergisi  beyannameleri için 4.400.000 lira. Buna göre, 44.000 liraya kadar olan tarhiyatlar için indirim  olanağı kaybedilmiyor. 

c) Vadesi geçmiş borç bulunmaması 

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle, yıllık gelir vergisi ve kurumlar  vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile  Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel  tüketim vergisi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması ve ayrıca vergi aslı  (vergi cezaları dahil) 1.000 liranın üzerinde vadesi geçmiş borç bulunmaması gerekiyor. 

Düzenlemenin ilk halinde, kapsama giren beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin yasal  süresinde ödenmesi koşulu aranıyordu. Bu koşul 2019 yılı sonlarında 7194 sayılı Kanun’la yapılan  düzenlemeyle tahakkuk eden vergilerin, indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih  itibariyle ödenmiş olması şeklinde değiştirildi.  

3. Koşulların sağlanmadığı sonradan anlaşılmasında uygulama 

Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti  hâlinde, ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergilerin, vergi  ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilmesi gerekiyor. 

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir  vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti  üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de aynı hükmün uygulanacağına ilişkin  düzenleme, 7338 sayılı Kanun’la yürürlükten kaldırıldı. Bu değişiklik, 1 Ocak 2022 tarihinden  itibaren verilmesi gereken yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girdi.