Yıl kapanırken dikkat edilmesi gereken vergi konuları

Ar-Ge indiriminden ve Teknokent istisnasından yararlandıysanız, fonu yatırıma  dönüştürmeyi unutmayın 

2021 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde Ar-Ge indiriminden veya Teknokent istisnasından  yararlandıysanız, indirim veya istisna tutarı üzerinden %2 oranında fon ayırmış olmalısınız.  Yükümlülüğünüz fon ayırmakla bitmedi. Fon tutarının, yıl sonuna kadar Türkiye’de yerleşik  girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın  alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına ya da kuluçka merkezlerinde faaliyette  bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması gerekiyor. 

Bu işlemin yapılmaması durumunda, indirim veya istisna tutarının %20’si kaybediliyor ve bu tutar  nedeniyle zamanında ödenmeyen verginin, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın ödenmesi gerekiyor. Yükümlülüğü henüz yerine getirmeyenler için son hafta. 

Girişim sermayesi fonunu yatırıma dönüştürmeyi unutmayın 

Yukarıda Ar-Ge indirimi ve Teknokent istisnasından yararlananlarla ilgili bir zorunluluktan  bahsettim. Bir de gönüllü girişim sermayesi fonu uygulaması var. Vergi Usul Kanunu’nun 325/A  maddesi kapsamında, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım  fonlarına yatırım yapmak amacıyla, ilgili dönem kazancından fon ayrılabiliyor. 

Fon ayırmayı tercih ettiniz ve 2021 yılı beyannamesinde kurum kazancından indirdiyseniz, yıl  sonuna kadar bu fonla girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım  fonlarına yatırım yapmanız gerekiyor. Aksi halde zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler  gecikme faizi ile birlikte sizden istenecektir. Bu işlem için de son bir haftadayız. 

Sermaye artırım işlemlerini tamamlayın 

Nakit sermaye artışında faiz indirimi önemli bir teşvik.  

Sermaye artırımı öncesinde sermaye avansı alınması durumunda, bu tutarın faiz indiriminde  dikkate alınabilmesi için, banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin  sonuna kadar, sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil ettirilmesi gerekiyor. Farklı  görüşte olanlar olabilir ancak ilgili Genel Tebliğ böyle söylüyor. Danıştay Dördüncü Dairesi de  Tebliğdeki bu açıklamayı Kanun’a aykırı bulmadı (27.12.2021 tarih ve E:2018/3367 K:2021/11010  sayılı karar.) Konuyu 11 Kasım 2022 tarihinde yayınlanan makalemde yazmıştım, ilgilenenler  bakabilir. Gereksiz risk almayın, Tebliğe uymaya çalışın. 

Yurtdışı inşaat işlerinden sağlanan kazançlar için kayıtları unutmayın 

Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de  genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar kurumlar vergisinden istisna. İstisnadan yararlanmak  için, yurt dışında yapılan bu işlerden sağlanan kazançların Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu yok.  Ancak kazancın Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi gerekiyor. Yıl sonu itibariyle  işlemin yapılması unutulmamalı. 

Yurt dışı iştirak ve şube kazançları istisnası için transferi unutmayın

Yurt dışı iştirak ve şube kazançları, belli koşullarla kurumlar vergisinden istisna. İstisnadan  yararlanmanın koşullarından birisi de kazancın kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi  gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi. Transfer edilen paranın tasarrufuyla ilgili bir  sınırlama yok. Önerim, işlemi ertelemeyin, mümkünse yılın başında koşulu sağlayın.

Şüpheli alacaklar için ilgili yılda karşılık ayırın, işi mahkemeye bırakmayın 

Şüpheli alacak karşılığının ne zaman ayrılabileceği konusu açık değil. Gelir İdaresi alacak şüpheli  hale geldiği yıl karşılık ayırabilirsiniz, sonraki yıllarda mümkün değil diyor. Son yıllarda verilen bazı  yargı kararlarında, alacağın şüpheli hale geldiği yıl karşılık ayrılmadıysa, şüpheli olma durumu  devam ediyorsa, sonraki yıllarda da ayrılabilir diyor. Ancak İdarenin görüşü paralelinde de eski  tarihli çok sayıda karar var. 

Önerim, siz bu tartışmaya mümkünse girmeyin, 2022 yılında şüpheli hale gelen alacaklarınız için  bu yıl karşılık ayırın. İşi mahkemeye bırakmayın.  

Amortisman ayırmaya zamanında başlayın 

Amortisman süresi, varlığın aktife girdiği yıldan başlıyor. Amortisman ayırmaya başlamak için  varlığın fiilen kullanılmaya başlaması gerekmiyor.  

Yıl sonu itibariyle, özellikle işletmede inşa edilen veya üretilen amortismana tabi varlıkların üretim  veya inşa süreci bitmişse, ilgili hesaba alınması ve amortisman uygulamasına başlanması  unutulmamalı. Aksi halde bir yıllık amortisman ayırma olanağının kaybedilmesi riski doğabilir. 

Amortisman ayırma hakkını kaybetmeyin 

Vergi Usul Kanunu, her yılın amortismanının ancak o yıla ait değerlemede dikkate alınacağını,  herhangi bir yıl amortisman ayrılmamasının veya düşük oranda ayrılmasının amortisman süresini  uzatmayacağını öngörüyor. Bu düzenleme, amortisman ayrılmamışsa veya eksik ayrılmışsa, ilgili  yıl beyannamesinin düzeltilemeyeceğini söylemese de bu durum genel olarak vergi hatası olarak  görülmüyor ve düzeltme yapılmıyor. Dolayısıyla ayrılmayan amortisman ancak varlık elden  çıkartıldığında giderleştirilebiliyor. 

Hak kaybına uğramamak için, amortismana tabi varlıkların amortismanlarının tam ve doğru olarak  ayrıldığından emin olun. 

Amortisman ayırma yöntemini doğru seçin 

Amortisman ayırma yöntemi, bazı varlıkların amortismanı hariç, serbestçe belirlenebiliyor. Azalan  bakiyeler usulünü seçenlerin, normal amortisman yöntemine geçmesi mümkün. Tersi ise mümkün  değil. Dolayısıyla, yeni aktife giren varlıklar için amortisman usulünün doğru seçilmesi önemli. 

Değersiz alacaklara ilişkin hesaplanan KDV’nin gelir yazılması 

Değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen katma değer vergisi, alacağın zarar  yazıldığı dönemde indirim konusu yapılabiliyor. Ancak şüpheli alacaklarla ilgili düzenleme  çerçevesinde karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider  olarak dikkate alınan KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için, gelir veya kurumlar vergisi  matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekiyor.  

Daha önce karşılık ayırdığınız bir alacağın içinde bu alacağa ilişkin KDV tutarı da var ve bu alacak  2022 yılında değersiz alacak haline gelmişse, indirim konusu yapılacak KDV tutarını gelir  kaydetmeyi unutmayın. 

Taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancını fona almayı unutmayın 

Taşınmaz satışından elde edilen kazançların %50’si ile iştirak hissesi satışından elde edilen  kazançların %75’i belli koşullar çerçevesinde kurumlar vergisinden istisna. Yasa gereği, satıştan  elde edilen kazancın istisnadan yararlanan kısmının, pasifte özel bir fon hesabına alınması, bu  işlemin de beyannamenin verildiği tarihe kadar yapılması gerekiyor. Sürenin uzun olması bazen ihmali de beraberinde getiriyor ve basit bir muhasebe işlemi ciddi sonuçlar doğurabiliyor. Önerim,  2023 yılı defterlerinde ilk yapılacak kayıtlardan birisi bu olmalı, istisna kazanç tutarı özel bir fon hesaba alınmalı