Sürdürülebilirlik ve Çevreci İşletmecilik Kavramları
Doğada muazzam bir denge vardır. Bu dengenin bozulması öncelikle işletme faaliyetlerini olumsuz etkiler ardından kârlılığı düşürür. Bu durumu dikkate alan şirketler de sürdürülebilir işletme yönetimi planlanmalıdır.
Doğa, herkes için eşsiz bir sermayedir. Bu yüzden doğaya yatırım yapmak geri dönüşü son derece kârlı bir iştir. Sürdürülebilir bir işletme için malların veya hizmetlerin tasarım ve üretim aşamalarında çevresel etkiler göz önünde bulundurulmalıdır. Çevre bilincinin artması sonucunda sürdürülebilirliğe duyarlı tüketici kitlesi ortaya çıkmış ve bu tüketicilerin sayısı günümüzde bir hayli artmıştır. Buna bağlı olarak birçok işletme çevresel duyarlılığa uygun ürünler üreterek ve çevresel projelere destek vererek söz konusu tüketici kitlesine ulaşmayı başarmış ayrıca şirket imajına da katkı sağlamıştır.
Günümüzde marka değerini artırmak ve çevreci işletme olarak anılmak için her şirketin vizyonunda sürdürülebilirlik felsefesine yer vermesi önemlidir. Enerji tüketimini azaltmak, kaçakları asgari seviyeye düşürmek, yenilenebilir kaynaklar kullanmak, geri dönüştürülen veya doğada kolay bir şekilde yok olan malzemeler kullanmak işletmelerin karbon ayak izini azaltır. Sürdürülebilir ürünler, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur. Doğa çok cömerttir, ona verileni misliyle geri verir. Sürdürülebilir işletmecilik prensipleri ile çalışan firmalar hem daha çok itibar görür hem de daha çok kazanır.
Çevreci İşletmelerin Pazarlama ve Markalaşma Stratejileri
Çevreci işletmelerin ürettiği ürünler ve sunduğu hizmetler yeşil pazarlama kapsamındadır. Tüketicilerin istek ve gereksinimlerini karşılamaya yönelik doğa dostu ürünler üreten firmalar, rakiplerine üstünlük sağlar. Rakiplerine üstünlük sağlayan işletmelerin pazar payı arttığı için kazançları da artar.
Yeşil pazarlama 4 aşamada incelenebilir:
- Çevreci tüketicilerin kullanımına yönelik yeşil ürünler tasarlanır.
- Yeşil stratejiler geliştirilir.
- Yeşil olmayan ürünlerin üretimi durdurulur ve yalnızca yeşil ürünler üretilir.
- Bu aşamada işletme sosyal sorumluluk bilincine ulaştığı için işletme kültürüne ve çevresel etkenlere bağlı şekilde gelişir.
Yeşil pazarlamada 5 strateji uygulanır:
- Yeşil ürün stratejisi
- Yeşil fiyatlandırma stratejisi
- Yeşil tutundurma stratejisi
- Yeşil dağıtım stratejisi
- Yeşil etiketleme stratejisi
Yeşil pazarlama sürecinde yeşil ürünün 4S kuralı bulunur. Bunlar;
- Satisfaction (Tatmin)
- Sustainability (Sürdürülebilirlik)
- Social Acceptability (Sosyal Kabul)
- Safety (Güvenlik)
İşletmelerin yeşil pazarlamayı tercih etmelerinin nedenleri şunlardır:
- Yeşil pazarlama fırsat olarak kabul edilir.
- Sosyal duyarlılık ile moral seviyeleri yükseltilir.
- Teşviklerden faydalanmak ve yaptırımlardan kaçınmak için önemli bir fırsattır.
- Rakip firmalarda baskı unsuru olarak kullanılabilir.
- Atık maliyetlerini azaltmak zorunda kalmak, yeşil pazarlamayı tercih etmeye yönlendirir.
Çevreci Üretim ve Kaynak Yönetimi: İşletme Uygulamaları
Temiz bir çevre oluşturmak ve ekonomik kalkınmayı destekleyen gereksinimleri az malzeme veya temiz içerikli malzemelerle sağlamak yeşil üretim ile mümkündür. Çevreci üretim, üretim faaliyetlerinin çevresel, sosyal ve ekonomik bakımdan hammaddenin çıkarılıp işlenmesinden son kullanıcıya ulaşana dek geçtiği tüm aşamalarda doğal çevreye karşı olumsuz etkisinin minimum seviyeye indirildiği üretim modelidir. Sürdürülebilir üretimle;
- Enerji ve doğal kaynaklar korunur.
- Ekonomik olarak tutarlılık sağlanır.
- Tüketiciler, çalışanlar ve toplum için güvenlik ve sağlık sağlanır.
İşletmelerin sürdürülebilir üretim yapabilmesi için takip etmeleri gereken uygulamalar şu şekilde sıralanabilir:
- ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı takip edilmelidir.
- İşletmede ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı kullanılmalıdır.
- İşletmenin sera gazı emisyonları ölçülmeli, izlenmeli, raporlanmalı ve doğrulanmalıdır.
- Enerji verimliliğini arttırmaya yönelik verimlilik proje ekipleri kurulmalı ve bu ekiplerin projeleri uygulanmalıdır.
- Oluşturulan çevre ve enerji politikaları eğitimler aracılığı ile çalışanlarla paylaşılmalıdır.
- Sera gazı emisyonları ve enerji verimliliği yönetimi için raporlama komiteleri kurulmalıdır.
Enerji ve İklim Değişikliğiyle Mücadelede İşletmelerin Rolü
İklim değişikliğinden kaynaklanan küresel ısınma tüm canlı yaşamını tehdit ediyor. Bireysel tedbirler iklim değişikliğine karşı önlem almak için yetersiz kalıyor. Ancak işletmeler iklim değişikliği ile mücadele için büyük etkiler yaratabilecek adımlar atmaya başladı. Sürdürülebilir işletmeye dönüşmek, olumsuz çevresel etkiyi azaltırken olumlu sosyal etkiyi artırır. Müşterilerden çalışanlara, tedarikçi firmalardan büyük topluluklara ve çevreye kadar bütün paydaşlar için değer yaratmak adına sürdürülebilir işletmeye dönüşmek mümkündür. Enerji ve iklim değişikliğiyle mücadele için işletmeler aşağıdaki maddeleri uygulayabilir:
- Evden çalışma veya hibrit çalışma modeline geçmek
- Dijitalleşerek kâğıt kullanımını minimum seviyeye düşürmek veya tamamen kâğıt kullanmamak
- Kâr amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşlarıyla (STK) işbirliği yapmak
- Sürdürülebilirlik eğitimlerine odaklanmak
- Enerji verimliliğini artırmak
Çevreci Şirketlerin Finansal Performansı ve Sürdürülebilirliği
Şirketler küresel olarak 80’li yıllardan bu yana çevresel ve sosyal yönleri işletmelere entegre etmeye başlamışlardır. Sürdürülebilirlik, iş dünyasında son 10 yılda önemli bir konu haline gelmiş ve bireysel ve toplumsal olarak dikkat çekmeye başlayan bir konu haline gelmiştir. Toplumsal bilincin oluşmasından dolayı sürdürülebilirlik, işletmelerin yönetim kararlarını ve finansal performansını etkileme potansiyeline sahiptir.
BIST Sürdürülebilirlik (Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi) ve BIST 100 (Borsa İstanbul) içerisinde yer alan şirketler ve bu şirketlerin piyasa ve finansal verileri incelendiğinde sürdürülebilirliğin şirketlerin finansal performansını kaldıraç, oynaklık değişkenleri ve büyüklük aracılığı ile olumlu etkilediği görülmüştür. 2016-18 yıllarını içeren ve 165 kullanılabilir veriden yola çıkılarak yapılan bu analize göre sürdürülebilirlik esaslarını ve sürdürülebilirlik politikalarını uygulayan şirketler, uygulamayan şirketlere göre daha yüksek finansal performansa sahiptir.
