2021 Yılı Ücret Gelirlerinin Beyanı

Kapsam

1. Ücretin Tanımı

Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır.

Maddede, ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının ücretin niteliğini değiştirmeyeceği hükme bağlanmıştır. 

Kanun’da ücretin tanımı genel olarak belirlendikten sonra, bazı ödemeler ayrıca sayılarak bu ödemelerin de ücret sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu ödemeler şunlardır:

• İstisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları. 
• Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler. 
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimî veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler. 
• Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler.
• Bilirkişilere, resmî arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler.
• Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler. 
• Hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar. 

2. Ücretlerin Beyanı

a) Tek işverenden alınan ücretler

Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesi kapsamında, 2020 yılına kadar tek işverenden alınan ücretler tutarına bakılmaksızın beyana tabi değildi. 07.12.2019 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7194 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle, tek işverenden alınan ve stopaja tabi tutulmuş, gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı geçen ücretler beyanname kapsamına alınmış, bu düzenleme 2020 yılı gelirlerine uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir. 

Bu düzenleme çerçevesinde, 2021 yılında tek işverenden alınan ücretin 650 bin lirayı geçmesi durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla 2021 yılında bu tutarı geçen ücret geliri elde edenler 2022 yılında yıllık beyanname verecekler, başka gelirleri nedeniyle beyanname veriyorlarsa da ücret gelirini de bu beyannameye dahil edeceklerdir. 

b) Birden fazla işverenden alınan ücretler

Birden fazla işverenden ücret alınması, aynı zamanda birden fazla işte çalışılması ya da bir yıl içerisinde iş değiştirilmesi durumlarında söz konusu olabilir. 

2021 yılında birden fazla işverenden stopaja tabi tutulmuş ücret geliri elde edilmesi durumunda;

• Birinci işverenden alınan ücretler de dâhil olmak üzere ücret toplamı 650.000 lirayı aşmışsa veya 
• Birinci işveren dışındaki işverenlerden alınan ücret toplamı 53.000 lirayı aşmışsa,

söz konusu ücret gelirlerinin beyan edilmesi gerekmektedir.

c) Yurt dışındaki işverenden alınan ücretler

Kesinti yoluyla vergilendirilmeyen ücret gelirlerinin tutarına bakılmaksızın beyan edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda yurt dışındaki işverenlerden alınan ücretlerin, buna ilişkin bir istisna olmaması durumunda yıllık beyannameyle beyan edilmesi gerekmektedir.

d) Dar mükellef gerçek kişilerin ücretleri

Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesinde yer alan düzenleme gereği, dar mükellef gerçek kişilerin, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirleri için yıllık beyanname vermeleri ve diğer gelirleri için beyanname vermeleri halinde de bu gelirlerini beyannameye dâhil etmeleri gerekmemektedir. Bu kişilerin ücretleri üzerinden stopaj yoluyla alınan vergi, bu gelirlerin nihai vergisi haline gelmektedir.

3. Bir/Birden Fazla İşverenin Yanında Çalışma

Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, ücret gelirlerinin beyanında ilgili yıl içerisinde ücret alınan işveren sayısı önem taşımaktadır. Bazı durumlarda işveren sayısının tereddüt yaratabileceği düşünülerek 311 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde bu konuya ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. 

Tebliğde, aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin birden fazla işverenden elde edildiği kabul edilmiştir:

• Bir özel sektör işvereninin yanında çalışan hizmet erbabının, yıl içerisinde bu işverenden elde ettiği ücretinin yanısıra, başka bir özel sektör işvereninden ya da kamu kurum veya kuruluşundan da elde ettiği ücret gelirleri. 
• Aynı takvim yılı içinde bir özel sektör işvereninin yanında çalışmakta iken, işten ayrılarak başka bir özel sektör işvereninin yanında ya da kamu kurum veya kuruluşunda çalışmaya başlanılması nedeniyle elde ettiği ücret gelirleri. 
• Aynı takvim yılı içinde, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında çalışan hizmet erbabının, söz konusu mükelleflerin ortağı oldukları iş ortaklığı veya adi ortaklıklar bünyesinde çalışmaya başlamaları halinde elde ettikleri ücret gelirleri.

Tebliğde, aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul edilmiştir: 

• İki ayrı özel sektör firmasının birleşmesi (devir, nev’i değişikliği ve bölünme halleri dahil). 
• 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan yerlerde çalışan hizmet erbabının, yıl içinde alt işvereninin değişmesi. 
• Ortaklık halinde faaliyette bulunan işyerlerinde, ortaklardan herhangi birinin değişmesi. 
  

4. Gelir Vergisinden Müstesna Ücretler

Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için yıllık beyanname verilmemesi, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin beyannameye dâhil edilmemesi hükme bağlanmıştır.

Bu düzenleme kapsamında beyan edilmeyecek ücret gelirlerine örnek olarak aşağıdaki ücretler sayılabilir:

• 4490 sayılı Kanun’un 12. maddesi kapsamında Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler. 
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin birinci fıkrasının (14/a) numaralı bendi kapsamında kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler. 
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin birinci fıkrasının (14/b) numaralı bendi kapsamında, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin, Ekonomi Bakanlığından alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler.

5. Beyan Edilen Ücret Gelirinden Yapılabilecek İndirimler

Beyan edilen ücret gelirlerinden indirilebilecek diğer bazı unsurlar aşağıda sayılmıştır.

a) Şahıs Sigorta Primleri

Beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, gelir sahibinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri beyan edilen gelirden indirilebilir.

2012 yılında yürürlüğe giren 6322 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının indirimine son verildiğinden, 2021 yılı gelirlerinin beyanında, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının dikkate alınması mümkün değildir. 

b) Eğitim ve Sağlık Harcamaları

Beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle belgelenmesi koşuluyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirden indirilebilir. 

c) Okul, Yurt ve Sağlık Tesisleri İçin Yapılan Bağış ve Yardımlar

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirilebilir.

d) Diğer Bazı Bağış ve Yardımlar

• Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilen gelirin %5’ini aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar. 
• Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar ile bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen kültür ve sanat faaliyetleri, kültürel varlıkların korunması, yapımı amaçlı olarak yapılan bağış ve yardımlar
• Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için %50’si. 
• Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulu’nca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan aynî veya nakdî bağışların tamamı.
• Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar. 
• Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar. 
• Yüksek Öğretim Kanunu’na göre üniversiteler (vakıf üniversiteleri dahil) ile ileri teknoloji enstitülerine makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımlar. 
• İlköğretim ve Eğitim Kanunu kapsamındaki ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışlar. 
• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna yapılan ayni ve nakdi bağışlar. 
• TÜBİTAK’a yapılan nakdi bağışlar 
• Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfına yapılan ayni ve nakdi bağışlar. 
• Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu’na göre yapılan ayni ve nakdi bağışlar. 
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumuna yapılan ayni ve nakdi bağışlar. 
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar. 

6. Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması

Stopaj yoluyla vergilendirilen ücret gelirinin yıllık beyanname ile beyan edilmesi halinde, yıl içinde işveren aracılığıyla asgari geçim indiriminden yararlanıldığından, yıllık beyannamede asgari geçim indiriminden yararlanılması mümkün değildir.

Ücretlerinden vergi kesintisi yapılan ve işverenler aracılığıyla yıl içinde asgari geçim indiriminden yararlananların, kesintiye tabi ücret gelirlerini yıllık beyannameye dâhil etmeleri halinde, beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde kendisine ödenen ücret üzerinden kesilen gelir vergisinin asgari geçim indirimi mahsup edilmeden önceki tutarı mahsup edilecektir.

Üzerinden stopaj yapılmamış ücret gelirinin yıllık beyanname ile beyan edilmesi durumunda asgari geçim indiriminin, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinin ücret gelirlerine isabet eden tutarından mahsup edilmesi suretiyle gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamdaki ücretlilerin, yıllık beyannamelerine 265 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan "Aile Durumu Bildirimi"ni eklemeleri gerekmektedir.

7. Gelir Vergisi Tarifesi

2021 yılı gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi aşağıdaki gibidir:

8. Kesilen Vergilerin Mahsubu

Beyannameye dahil edilen ücretler üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısmı, beyanname üzerinden hesaplanan vergi tutarından mahsup edilir.

9. Beyan Şekli

b) Beyannamenin “Hazır Beyan Sistemi” Kullanılarak Verilmesi

ba) Hazır Beyan Sistemi Nedir?

“Hazır Beyan Sistemi” özü itibariyle, Gelir İdaresi Başkanlığının mükellef hizmeti kapsamında başlattığı, bazı gelirleri elde eden mükelleflere ilişkin üçüncü taraflardan elde edilen bilgiler kullanılarak beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından otomatik olarak doldurulduğu ve mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir.

bb) Kimler Sistemi Kullanarak Beyanname Verebilir? 

Sistemden gelirleri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan veya bunların birkaçından veyahut tamamından oluşan gelir vergisi mükellefleri yararlanabilmektedir.

Sistem, hem yukarıda sayılan gelirleri nedeniyle gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlara, hem de ilk defa mükellefiyet tesis ettirerek bu gelirler için beyanname verecekleri kapsamaktadır. 

bc) Uygulama Nasıl Olacaktır?

Gelir İdaresi Başkanlığınca, çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılarak oluşturulan beyanname internet ortamında gelir sahibinin onayına sunulmaktadır.

Hazırlanan beyannamede bulunan tüm bilgilerin görüntülenmesi, doldurulması ve değiştirilmesi işlemleri kolay, hızlı ve kontrol edilebilir bir şekilde yapılabilmektedir. Vergi hesaplama adımları ve tahakkuk bilgileri hesaplanmış bir şekilde hazırlanıp mükellefin onayına sunulmaktadır.

Önceden hazırlanmış beyannamenin mükellef tarafından elektronik ortamda onaylanmasıyla beraber vergiye ilişkin tahakkuk işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmekte ve tahakkuk fişi aynı anda elektronik ortamda gelir sahibine iletilmektedir.

Hazır Beyan Sistemi’ne girişler Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden yapılmaktadır.

Mükellefler İnternet Vergi Dairesi şifrelerini kullanarak veya kendileri için hazırlanmış güvenlik sorularını cevaplayarak Sistem’e giriş yapabilmektedir. İnternet Vergi Dairesi şifresi bulunmayanlar, ilgili Tebliğin ekinde yer alan Formu doldurup herhangi bir vergi dairesine bizzat başvurarak kullanıcı adı, şifre ve parola alabilmektedir.

bd) Sistemi Kullanmak Zorunlu mudur?

Sistemi kullanma zorunluluğu yoktur. Beyannamenin vergi dairesine giderek elden veya beyanname düzenleme programı kullanılarak verilmesi de mümkündür.

be) Beyannamenin İçeriğinden Kim Sorumludur? 

Gelir İdaresince hazırlanan ve İnternet Vergi Dairesi’nde onaya sunulan beyannamelerin gelir sahipleri tarafından kontrol edilmesi ve beyannamede eksiklik, hata veya yanlışlıkların bulunması halinde bunların düzeltilerek onaylanması gerekmektedir.

Onaylanan beyannamelerin içeriğinin doğruluğundan gelir sahipleri sorumludur.

10. Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri

Gerçek kişilerce 2021 yılında elde edilen beyana tabi ücretlerin, 2022 yılı Mart ayının sonuna kadar beyan edilmesi gerekmektedir. 

Beyanname kişinin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Bağlı olunan vergi dairesi esas olarak ikametgâhın bulunduğu yer vergi dairesidir. 

11. Hesaplanan Verginin Ödeme Zamanı 

Tahakkuk eden gelir vergisi, 2022 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir.

Hesaplanan vergi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine ödenebileceği gibi, vergi tahsiline yetkili banka şubelerine de ödenebilecektir.