7352 Sayılı Kanun ve Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ Taslağı

Kapsam

20.01.2022 tarih ve 7352 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 29.01.2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanmıştır. 

Kanun’la yapılan, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını ve altın hesaplarını, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 4. maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (g) alt bendi hükmüne istinaden Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında Türk lirası mevduat veya katılım hesabına dönüştürmeleri durumunda maddede belirtilen kazançların kurumlar vergisinden istisna tutulmasına ilişkin açıklamaların yer aldığı, Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ taslağı Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesine konmuştur. 

Kanun’la yapılan vergi düzenlemeleri ve yukarıda bahsedilen Genel Tebliğ taslağında yer alan açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

1. Enflasyon düzeltmesi uygulamasının ertelenmesi

Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298/A maddesi hükmü çerçevesinde, 2021 takvim yılı sonu itibariyle enflasyon düzeltmesi için aranan her iki koşul da gerçekleşmiştir. Ancak 20.01.2022 tarih ve 7352 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeyle, enflasyon düzeltmesi uygulamasının 2023 yılına ertelenmesi öngörülmüştür. Düzenlemeye göre; 

• Geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere, 2021 ve 2022 hesap dönemleri (özel hesap dönemine tabi kurumlarda 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri) mali tabloları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak, 
• 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemleri mali tabloları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak, 
• 31.12.2023 tarihli mali tabloları, enflasyon düzeltmesi koşullarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak, enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zarar hesabında gösterilecek, bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı da zarar olarak kurum kazancının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

2. Kur farkı kazanç istisnası

7352 sayılı Kanun’la, Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 14. madde hükmüyle, başta yabancı paralarını ve/veya altın bakiyelerini Türk lirasına çeviren, kazancı bilanço esasına göre tespit edilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının son üç aya isabet eden kısmı ile bu kapsamda açılan vadeli mevduat hesaplarından elde edecekleri faiz ve kâr paylarının kurumlar vergisinden istisna edilmesi öngörülmüştür.

Yapılan düzenlemeye göre; 

• 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk Lirasına çeviren, kazançları bilanço esasına göre tespit edilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 01.10.2021- 31.12.2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı ile dönüşüm esnasında oluşan kur farkı kazançları da dahil olmak üzere, bu kapsamda açılan vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarından elde edecekleri faiz ve kâr payları, 
• 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 2022 yılı sonuna kadar dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirasına çevirmek suretiyle en az üç ay vadeli mevduat ve katılma hesaplarında değerlendiren kapsamdaki mükelleflerin, bu hesaplardan elde edecekleri kazançları ile dönüşüm tarihinde oluşan kur farkı kazançlarının, son geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle dönüşümün gerçekleştiği tarih arasına isabet eden kısmı, 
• 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyelerini, 2022 sonuna kadar dönüşüm fiyatı üzerinden Türk Lirasına çevirmeleri ve bu tutarı maddede belirtilen şekilde değerlendirmeleri durumunda, dönüşüm tarihinde oluşan kazanç ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere bu kapsamda açılan hesaplardan vade sonunda elde edilecek faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar, 

öngörülen koşullar çerçevesinde, gelir/kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur.

Kanun’la ayrıca, 

• Öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin üçüncü fıkrası hükmünün uygulanmaması öngörülmüş, 
• Bu çerçevede yabancı paralarını ve altın hesaplarını Türk Lirasına çevirecek kurumlar vergisi mükelleflerinin dönüşüm esnasında oluşabilecek kambiyo zararları nedeniyle olumsuz etkilenmeleri önlenmiş ve gerek yabancı paraların gerekse altın hesaplarının Türk Lirasına dönüşümü esnasında yabancı paraların veya altın hesabının değerlemesinden bir zarar oluşması hâlinde bu zararın kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilmesi sağlanmıştır. 

7352 sayılı Kanun’la, Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 14. madde hükmüyle ilgili olarak hazırlanan Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ taslağında konuya ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Taslakta yer alan açıklamalardan dikkat çeken bazı konular şunlardır.

İstisnanın kapsamı

• 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile 01.01.2022 tarihinden itibaren açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyeleri geçici 14. madde kapsamındadır. 
• Kapsamdaki yabancı paralarını ve altın hesaplarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 4. maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (g) alt bendi hükmüne istinaden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden, geçici 14. maddede öngörülen süre ve şekilde Türk Lirasına çeviren kurumlar vergisi mükellefleri istisnadan yararlanabilecektir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun ilgili düzenlemesi kapsamında yayımlanan Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğe göre, tüzel kişiler için dönüşüm kapsamında en az 6 ay vadeli hesap açılabildiğinden, Taslakta yer alan açıklama çerçevesinde istisnadan yararlanabilmek için en az 6 aylık hesap açılması gerektiği anlaşılmaktadır. 
• Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan kurumlar vergisi mükellefleri, hangi özel hesap dönemine tabi olduklarına bakılmaksızın 31.12.2021 tarihi itibarıyla çıkaracakları bilançolarını dikkate almak suretiyle bu bilançoda yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile 01.01.2022 tarihinden itibaren açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyeleri dolayısıyla istisnadan yararlanabileceklerdir. 
• Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir vergisi mükellefleri, aynı şartlarla istisnadan yararlanabileceklerdir. 
• 31.12.2021 tarihi itibarıyla şirket aktifinde mevcut olmakla birlikte, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun ilgili hükmü kapsamında Türk Lirasına dönüşümü yapılamayacak olan alacaklar ve verilen avanslar gibi hesaplarda izlenen yabancı paralar bu kapsamda istisnaya konu edilemeyecektir.

Yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarına ilişkin istisna 

• Türk Lirası mevduat hesabının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun ilgili hükmü kapsamında açılması şartıyla, Türk Lirasına dönüşümün 7352 sayılı Kanun’un Resmi Gazetede yayım tarihinden önce olması istisnadan yararlanmaya engel teşkil etmeyecektir. 
• Taslakta yer alan örnekte (Bölüm 40.3.1.1. Örnek 2), 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan döviz tutarının, en son alınan dövizlerden oluştuğu kabul edilerek istisna tutarı hesaplanmıştır. Taslakta, döviz hareketlerinin ilk giren ilk çıkar (FIFO) yöntemine göre izlendiği anlaşılmaktadır.
• 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan yabancı paralarının sadece bir kısmının Türk Lirası mevduat veya katılma hesabına dönüştürülmesi halinde, dönem sonu (31.12.2021) itibariyle kur farkı değerlemesinden doğan kambiyo kârının istisna uygulanacak kısmının, Türk Lirasına dönüştürülen yabancı paraların mükellefin 31.12.2021 tarihli bilançosunda yer alan yabancı para hesabına oranı dikkate alınmak suretiyle tespit edileceği açıklanmıştır. Taslakta, mevcut yabancı paraların bir kısmının Türk Lirası mevduata dönüştürülmesi durumunda, ilk giren yabancı paraların dönüşüm kapsamında Türk Lirası mevduata dönüştüğü (FIFO) şeklinde bir yorum yapılmamıştır. 

Türk Lirasına dönüşüm tarihinde oluşan kur farkı kazançlarına ilişkin istisna

• 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar dönüşüm kapsamında açılan Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarına aktaran mükelleflerin Türk Lirasına dönüşümden kaynaklanan kur farkı kazançları kurumlar vergisinden istisnadır. Dolayısıyla, 01.01.2022 tarihinden Türk Lirası mevduat veya katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazancı istisna kapsamındadır.

Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kazançlarda istisna

• 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarına aktaran kurumlar vergisi mükelleflerinin, mevduat veya katılma hesaplarının vadelerinden önceki bir tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz gelirleri ile kar payları kurumlar vergisinden istisnadır.

Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarından vade tarihinde elde edilen kazançlarda istisna 

• Dönüştürülen yabancı paraların aktarıldıkları Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarından vade sonunda elde edilen faiz veya kar payı gelirleri ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.

Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan mükelleflerin durumu 

• Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan mükellefler, tabi oldukları özel hesap dönemine bakılmaksızın, 31.12.2021 tarihine ilişkin olarak düzenleyecekleri bilançolarında yer alan yabancı paralarını öngörülen süre ve şekilde Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde, Türk Lirasına dönüştürülen yabancı paraların 31.12.2021 tarihinin içinde bulunduğu geçici vergilendirme döneminin sonu itibariyle değerlemesinden doğan kazançları için kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilirler. 
• Söz konusu mükellefler, 31.12.2021 tarihi itibariyle çıkaracakları bilançolarında yer alan yabancı paraları için bu tarihin içinde bulunduğu geçici vergilendirme dönemini takip eden tarihten Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan dönem için aynı istisnadan yararlanabilirler. Özel hesap dönemi kullanan mükelleflerce, öngörülen süre ve şekilde açılmış olan Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının vade tarihine kadar olan dönem sonlarında değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kar payı gelirleri için de istisna uygulanır.

Dördüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihin sonundan 31.12.2022 tarihine kadar Türk Lirasına çevrilen yabancı paralara ilişkin istisna

• Kurumlar vergisi mükelleflerinin, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, Kanunda öngörülen süre ve şekilde dördüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihinden 31.12.2022 tarihine kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde; 
  • Yabancı paraların Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarıldıkları tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından, Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazançları, 
  • Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının (vadesinden önceki tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere) dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz gelirleri ve kar payları ile 
  • Bu hesaplardan vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payı gelirleri ile diğer kazançlar 

kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır.

İstisna uygulanabilecek dönemlerde doğan zararın durumu

• Dönüşüm kapsamında Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan, istisna kazançlara ilişkin gider ve zararların kurum kazancının tespitinde dikkate alınmayacağına ilişkin hükmü uygulanmayacaktır. 

İstisnanın sınırı

• Türk Lirası mevduat ve katılma hesabına dönüştürülerek istisnaya konu edilebilecek yabancı para tutarı, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan tutarla sınırlıdır. 

Diğer Hususlar

Tebliğde ayrıca;

• İstisna uygulamasına ilişkin, çok sayıda örnek de kullanılarak, ayrıntılı açıklamalara verilmiş, 
• Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen altın hesabı ile işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinden elde edilen kazançlarda istisna uygulaması ayrıntılı olarak açıklanmıştır. 

İlgili Kanun metni ve Genel Tebliğ taslağına aşağıdaki bağlantıların yardımıyla ulaşabilirsiniz. 

• Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (20.01.2022 tarih ve 7352 sayılı)