Özet
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 58. maddesinde yer alan, ödeme emrine itirazında tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki amme alacağı %10 zamla tahsil edileceğine ilişkin hüküm, Anayasa Mahkemesinin 02.08.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kararıyla iptal edilmiştir.
Kapsam
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un;
- 55. maddesinde, kamu alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gerektiğini belirten bir ödeme emrinin tebliğ olunacağı,
- 58. maddesinde, kendisine ödeme emri tebliğ olunan kişinin böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği ya da zamanaşımına uğradığı iddiasıyla tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde dava açabileceği,
hükmü yer almaktadır.
58. maddede ayrıca, itirazında tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki amme alacağının %10 zamla tahsil edileceğine ilişkin bir hüküm yer almaktayken, bu hükmün Anayasaya aykırılığı ileri sürülerek iptali istenmiştir. Konuyu inceleyen Anayasa Mahkemesi;
- Ödeme emrine karşı dava açılmasının, yürütmenin durdurulması kararı verilmedikçe, tahsilatın gecikmesine ve aksamasına neden olmadığı gibi bir zarar da oluşmadığı,
- Ödeme emrine karşı açılan davada yürütmenin durdurulması durumunda da gecikme zammının, borcun vade tarihi ile ödeme tarihi arasındaki dönem için uygulandığından, tahsilatın gecikmesinden kaynaklanan zararların karşılanmış olduğu,
- Yürütmenin durdurulmasına karar verilmediği sürece ödeme emrine karşı dava açılması tahsilat işlemlerini durdurmadığından, davanın alacağın tahsili açısından geciktirici veya zorlaştırıcı bir etki doğurmadığı, ödeme emrine karşı dava açılmasını caydırıcı nitelikteki kuralın tahsilatı hızlandırıcı etkisinin dolaylı ve sınırlı olduğu, dolayısıyla kuralın kamu alacağının tahsilinin sürüncemede bırakılmaması şeklindeki amacının gerçekleştirilmesi için elverişli olmadığı,
- Tarh işlemine karşı açılan dava henüz kesinleşmeden bu tarhiyattan kaynaklanan kamu alacağı için de ödeme emri düzenlenebileceği, tarh işlemine ilişkin yargısal süreç devam ederken ödeme emrine karşı dava açılmasının, ödeme emri içeriği kamu alacağının %10’u oranında zamlı olarak tahsili yoluyla önlenmeye çalışılmasının son çare ve dolayısıyla hakka en az müdahale teşkil eden araç olduğunun söylenmesinin güç olduğu, bu yönüyle kuralın gereklilik ölçütünü de karşılamadığı,
- Gereksiz yere dava açılmasını zorlaştırmak suretiyle kamu alacağının tahsilinin sürüncemede bırakılmasının önlenmesine yönelik kamusal yarar ile kamu borçlularına yüklenen külfet arasında orantısızlık bulunduğu, bu itibarla da kuralın mülkiyet hakkına ölçüsüz bir sınırlama getirdiği sonucuna ulaşıldığı,
gerekçeleriyle, söz konusu hükmü Anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir.
6183 sayılı Kanun’un 58. maddesinin AYM kararı öncesi ve sonrası hali aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
AYM kararı öncesi metin |
AYM kararı sonrası metin |
Ödeme emrine itiraz Madde 58 – Kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahıs, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait itiraz işlerine bakan vergi itiraz komisyonu nezdinde itirazda bulunabilir. İtirazın şekli, incelenmesi ve itiraz incelemelerinin iadesi hususlarında Vergi Usul Kanunu hükümleri tatbik olunur. Borcun bir kısmına itiraz eden borçlunun o kısmın cihet ve miktarını açıkça göstermesi lazımdır, aksi halde itiraz edilmemiş sayılır. İtiraz komisyonu bu itirazları en geç 7 gün içinde karara bağlamak mecburiyetindedir. İtirazında tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki amme alacağı %10 zamla tahsil edilir. İtiraz komisyonlarının bu konudaki kararları kesindir. Borcun tamamına bu madde gereğince vakı itirazların tamamen veya kısmen reddi halinde, borçlu ret kararının kendisine tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Borcun bir kısmına karşı bu madde gereğince vakı itirazlar mal bildiriminde bulunma müddetini uzatamaz. |
Ödeme emrine itiraz Madde 58 – Kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahıs, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait itiraz işlerine bakan vergi itiraz komisyonu nezdinde itirazda bulunabilir. İtirazın şekli, incelenmesi ve itiraz incelemelerinin iadesi hususlarında Vergi Usul Kanunu hükümleri tatbik olunur. Borcun bir kısmına itiraz eden borçlunun o kısmın cihet ve miktarını açıkça göstermesi lazımdır, aksi halde itiraz edilmemiş sayılır. İtiraz komisyonu bu itirazları en geç 7 gün içinde karara bağlamak mecburiyetindedir. İtirazında tamamen kısmen haksız veya çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu %10 tahsil miktardaki amme alacağı zamla edilir.
İtiraz komisyonlarının bu konudaki kararları kesindir. Borcun tamamına bu madde gereğince vakı itirazların tamamen veya kısmen reddi halinde, borçlu ret kararının kendisine tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Borcun bir kısmına karşı bu madde gereğince vakı itirazlar mal bildiriminde bulunma müddetini uzatamaz. |
İlgili Anayasa Mahkemesi kararı metnine aşağıdaki bağlantı yardımıyla ulaşabilirsiniz.
İletişim
