Vergiye uyumlu mükellef indirimiyle ilgili bir özelge, iki yargı kararı

2024 hesap dönemi kurumlar vergisi beyan süresi ikibuçuk ay önce sona erdi. Beyan dönemi bitti  ama beyannamelerin verilmesiyle iş bitmiyor. Beyannamelerde sonradan ortaya çıkan eksiklikler ve hatalar, vergi dairelerinin eksiklik ve hata iddiaları, vergiye uyumlu mükellef indiriminden  yararlanan kurumların, indirim koşullarının taşınmadığına ilişkin iddia ve yorumlar, indirimin  diğer vergilere mahsup yoluyla kullanımında taleplerin çeşitli gerekçelerle reddi sıkça karşılaşılan  durumlar. 

Bugün, beyan dönemi sonrasında karşılaşılabilecek durumlar için, vergiye uyumlu mükellef  indirimiyle ilgili bir özelge ve iki yargı kararının özetini, yorum yapmaksızın özetlemek istedim. 

Beyanname üzerine tahakkuk eden verginin vadesinde ancak beyanname verme  tarihinden sonra ödenmesi halinde vergiye uyumlu mükellef indiriminden yararlanılabilir mi? 

Bir süre önce, gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin zamanında verilmesi ancak tahakkuk eden  verginin yasal süresinde ancak beyan tarihinden sonraki bir tarihte ödenmesi durumunda uyumlu  mükellef indirim koşullarının ihlal edilip edilmediği tartışma konusu oldu. Mali İdare bu  tartışmanın hemen sonrasında verdiği bir özelgeyle tartışmayı sonlandırdı.  

Verilen özelgede özetle; 

• İndirimin hesaplanacağı gelir veya kurumlar vergisi beyannamesini beyanname verme süresinin  son gününden daha önceki tarihlerde veren mükelleflerin, bu beyannameleri üzerine tahakkuk  eden vergilerini vadelerinde ödemeleri durumunda, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121.  maddesinde öngörülen diğer şartları da sağlamaları kaydıyla, vergiye uyumlu mükelleflerde  vergi indiriminden yararlanabilmelerinin, 
• Bu bağlamda, 12.03.2024 tarihinde verilen gelir vergisi beyannamesi üzerine tahakkuk eden  gelir vergisinin ilk taksiti ve damga vergisinin kanuni süresi içerisinde (25.03.2024 tarihinde) ödenmiş olması nedeniyle, öngörülen diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla, vergi  indirimden faydalanılmasının, 

mümkün olduğu açıklandı. (11.06.2024 tarih ve 18318 sayılı özelge.) 

Pişmanlıkla verilen beyanname vergiye uyumlu mükellef indirimine engel olur mu? 

Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesine göre, vergiye uyumlu mükellef indiriminden  yararlanabilmek için aranan koşullardan birisi, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu  yıl ile önceki son iki yıla ilişkin olarak verilmesi gereken, maddede sayılan beyannamelerin kanuni  süresi içerisinde verilmiş olması.  

Düzenlemeye göre, kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak, kanuni süresinden  sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmıyor. 

Mali İdare, indirimden yararlanmak için kapsamda olan bütün beyannamelerin zamanında  verilmesini indirim için şart görüyor. Beyanname verildikten sonra, düzeltme veya pişmanlıkla  verilen beyannamenin ihlale neden olmayacağı şeklinde uygulama yapıyor. İdareye göre,  zamanında beyanname verilmemişse, sonradan pişmanlıkla verilen beyanname de indirim  olanağını ortadan kaldırıyor. 

Yargı kararları İdarenin görüşüyle aynı yönde değil. Başka kararlar da var ama güncel bir tanesini kısaca özetleyeyim.

Dava konusu olayda, uyumlu mükellef indiriminden yararlanan ve indirim tutarının diğer  vergilerden mahsuben iadesini talep eden kurumun talebi Vergi Dairesince, bir vergilendirme  dönemine ilişkin 2 no.lu katma değer vergisi beyannamesinin süresinden sonra pişmanlıkla  verildiği gerekçesiyle reddedilmiş. Kurum söz konusu işlemin kaldırılması istemiyle Gelir İdaresi  Başkanlığına başvurmuş, başvurunun zımnen reddedilmesi üzerine de dava açılmış. 

Vergi Mahkemesi, kanuni süresinden sonra pişmanlıkla verilen beyannamelerin vergi indiriminden  yararlanma hakkına engel olmadığı gerekçesiyle, davacı kurumun mahsuben iade talebinin reddine  ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna vararak, davanın kabulüne  karar vermiş. İstinaf başvurusunu inceleyen Bölge İdare Mahkemesinin başvuruyu reddeden kararı,  temyiz talebini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi tarafından da uygun bulunarak temyiz istemi  reddedilmiş ve Bölge İdare Mahkemesi kararı onanmış.

(Danıştay Dördüncü Dairesinin 30.05.2023  tarih ve E:2020/6266 K:2023/2985 sayılı Kararı.) 

Sistemsel sorunlar nedeniyle bir gün geç verilen beyanname vergiye uyumlu mükellef  indirimine engel olur mu? 

Dava konusu olayda, uyumlu mükellef indiriminden yararlanan ve indirim tutarının diğer  vergilerden mahsuben iadesini talep eden kurumun talebi Vergi Dairesince, bir döneme ilişkin  muhtasar beyannamenin bir gün geç verildiği gerekçesiyle reddedilmiş. Kurum söz konusu işlemin  iptali istemiyle dava açmış. 

Vergi Mahkemesi, bir döneme ilişkin muhtasar beyannamenin yasal sürenin son gününü takip eden  ilk iş günü verildiği, beyanname vermeme kastının bulunmadığı, bu yükümlülüğün sistemsel bir  sıkıntından kaynaklı olarak sehven yerine getirilemediği, ayrıca beyannameye istinaden tahakkuk  eden vergilerin yasal süresi içerisinde ödendiği, kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin  olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannamelerin bu  şartın ihlali sayılmadığına ilişkin düzenleme de nazara alındığında, beyannameyi süresinde  vermekle beraber beyanname içeriğinde eksiklik ya da hata yapan mükelleflerin dahi vergi  indiriminden faydalanabildiği, esasa etkili olmayan usule ilişkin eksikliklerin yasaların tanıdığı  haklardan yararlanmaya engel olmayacağı, davacının vergiye uyumlu mükellef olarak kabulünün  hukuk ve hakkaniyet gereği olduğu, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık  görülmediği gerekçesiyle davanın kabulüne karar vermiş. 

İstinaf başvurusunu inceleyen Bölge İdare Mahkemesinin başvuruyu reddeden kararı, temyiz  talebini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi tarafından da uygun bulunarak temyiz istemi  reddedilmiş ve Bölge İdare Mahkemesi kararı onanmış. (Danıştay Dokuzuncu Dairesinin  12.10.2023 tarih ve E:2022/1647 K:2023/3605 sayılı Kararı.)